Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua

 
Ekologik muhit buzilishining 
sabab va oqibatlari.
2-mavzu. Populyasiya haqida ta’limot 
Ekologiya va genetikada «populyasiya» tushunchasi. Populyasiyaning statistik tasnifi. 
Populyasiyaning genetik polimorfizmi. Biomassa, uning nam va quruq og‘irligi, energetik 
ekvivalent, populyasiyaning zichligi va sonini baholash usullari. Turlarning makonda joylashish 
xarakteri. Tasodifiy, tartibli va dog‘li joylashish. Hayvonlar to‘planish sabablari. Populyasiyaning 
dinamik xarakteristikasi. Yashovchanlik jadvali va egri chiziqlari. Populyasiya mahsuldorligi 
haqida tushuncha. Tabiatda populyasiya sonining boshqarilishi. Abiotik va biotik faktorlar roli. 
Sonlarning siklik tebranishi. Tug‘ilishning fiziologik va ekologik xillari. Turlarning populyasion 
tuzilishi, bo‘linishi.
3-mavzu. Biotsenoz va ekosistemalar haqida ta’limot 
Biotsenozlar (jamoa), ularning taksonomik va funksional tarkibi. Jamoaning funksional 
tuzilish strukturasi. «Biogeotsenoz» (V.N.Sukachev) va «ekosistema» (A.Tensli) kabi tushunchalar 
nisbati. Biogeotsenozni tashkil qiluvchi tabiiy qismlar, hamda ularning yashashini tashkil qiluvchi 
asosiy omillari. Ekosistemada modda va energiyadan foydalanishning asosiy bosqichlari. Trofik 
bosqichlar. Foto va xemosintezning ahamiyati. Birlamchi mahsulotni baholashning asosiy qonunlari 
(usullari). Organizmlar orasidagi munosabat tiplari. Turlar orasidagi raqobatlik prinsiplari. Tabiatda 
raqobatlik va turlarning tarqalishi. «Yirtqich-o‘lja» munosabatlari. Ekosistemalar ta’limoti. 
Ekotizimlarning xilma-xilligi va ularning tuzilishi.
 
4-mavzu. Biosfera haqida ta’limot 
Biosfera haqida tushuncha, uning tuzilishi. Biosfera haqida hozirgi zamon ilmiy qarashlarning 
shakllanishida V.I.Vernadskiy ta’limotining roli. Tirik va biokos moddalar. Asosiy biogen 
elementlarning tabiiy sikliga antropogen ta’siri. Biosfera energiya balansininging aylanishi inson 

---

Ekologiya va gigiyena modulidan o’quv uslubiy majmua
212 
faoliyatiga bog‘liq holda o‘zgarishi. Biosferaning global modelini shakllantirishga qaratilgan 
zamonaviy tajribalar. Suv, azot va uglerod elementing aylanishi. Biosferani boshqarish. Iqlim 
o‘zgarishi va uning ta’siri. Tabiiy resurslar klassifikatsiyasi.