Экология олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

4 2-расм. Орол денгизи ўрни.
Оролнинг қуриган ўрнида қум ва тузларнинг шамол билан учирилишига қарши чора кўриш учун сунъий ўрмонлар бунёд қилиш катта аҳамиятга эгадир. 1981йилдан бошлаб денгизнинг қуриган қисмида дарахт ва буталар-оқ ва қора саксовул, кандим, черкез ва бошқа ўсимликлар ўстирилиши бошланди, яхши натижалар берди ва ҳозирда ҳар йили 25 минг гектар ўрмонлар ташкил қилинмоқда. Денгизнинг янги очилаётган туби туз билан қопланиб қолаяпти ва ўсимликлар мутлақо ўсмаслиги мумкин.

43-расм. Орол денгизининг маълум қисмларини сақлаб қолиш ва қуриган тубига шамол таъсирининг олдини олиш тадбирлари.
1-денгизни сақлаб қолиб, бошқариладиган қисмлари: 2-денгизнинг марказида вужудга келадиган бошқарилмайдиган шўр қисми; 3-сувни тўсиб турадиган дамбалар; 4-ташлама иншоотлар; 5-сувнинг йўналиши; 6-қорасаксовул ва бошқа турдаги ксерофит ҳамда псаммофитлардан иборат ихотазорлар; 7-қорабароқ, юлғун, қорасаксовул ва бошқа турдаги галофит ҳамда ксерофитлардан иборат ихотазорлар.

Орол ва Оролбўйи муаммоларини ҳал қилишда Марказий Осиё мамлакатлари ҳамкорликда иш олиб бормоқдалар. АқШ, Япония, Германия, Франция ва бошқа ривожланган давлатлар, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, Жаҳон Банки ва турли давлат ҳамда нодавлат халқаро ташкилотлари бу аср муаммосини ижобий ҳал қилишга ўз ҳиссаларини қўшмоқдалар.

Назорат саволлари ва топшириқлар

1. 
   Гидросфера деб нимага айтилади? Унинг қандай хусусиятларни биласиз?
   
2. 
   Сувнинг инсон ҳаёти ва биосферадаги аҳамиятини мисоллар ёрдамида тушунтиринг
   
3. 
   Ер юзида сувларнинг етишмаслиги ва ифлосланиши муаммолари.
   
4. 
   Сувларни ифлословчи асосий манбалар ва ифлословчи бирикмалар.
   
5. 
   Ифлосланган сувларни тозалашнинг қандай усулларини биласиз? Сувларни такрор ишлатиш технологиясини тушунтириб беринг.
   
6. 
   Ер усти ва ер ости сувларини муҳофаза қилиш тадбирлари.
   
7. 
   Дунё океанининг экологик муаммолари ва уларни ҳал қилиш йўллари.
   
8. 
   Ўзбекистоннинг асосий сув манбалари ва улардан оқилона фойдаланиш муаммолари.
   
9. 
   Ўзбекистонда сувларнинг ифлосланиши ва унинг олдини олишни йўллари.
   
10. 
    Орол денгизи муаммосининг келиб чиқиш сабабларини тушунтиринг. Денгизни асл ҳолига келтирса бўладими?
    
11. 
    Яшайдиган жойингизда сувдан фойдаланиш муаммолари ҳақида реферат ёзинг.