Экология асослари ва табиатни муҳофаза қилиш (Ўқув- услубий қўлланма) наманган-2011 Ўзбекистон республикаси

Чучук сувнинг етишмаслик сабаблари:
1. Хўжалик тармоқлари ва аҳолини тез ўсиши туфайли сув ресурслари кўп сарф бўлади;
2. Дарёнинг сув йиғадиган ҳавзаларида ўсимликларни қирқиш, ерларни ҳайдаш, ботқоқликларни қуритиш ва бошқалар сабабли сув тўпланишининг қисқариши;
3. Чучук сув ресурсларини саноат, маиший-коммунал, қишлоқ хўжалиги ва бошқа чиқинди, оқава сувлар билан ифлосланиши.
Сув ресурсларини ифлослантирувчи асосий манбалари ва сабаблари. Сув ресурсларини ифлосланиши деганда биз ҳар хил органик, ноорганик, механик, бактериологик ва бошқа моддалар тўпланиб қолиб, унинг физик хоссалари (ранги, тиниқлиги, ҳиди, мазаси) ва кимёвий таркибининг (реакцияси ўзгаради, органик ва минеарал қўшимчалар ортиб, заҳарли бирикмалар пайдо бўлиши) ўзгаришини, сувнинг юзасида ҳар хил моддалар сузиб, тагига чўкаверишиии, сувнинг таркибида кислороднинг камайиб кетиши, бактериялар кўпайиши, юқумли касалликлар бактерияларини пайдо бўлишини тушунамиз. Сувнинг ифлословчи манбалар орасида энг муҳим ўринни саноат ишлаб чиқаришдан ҳосил бўлган ва маиший коммунал хўжаликдан чиққан оқова сувлар эгаллайди.
Саноат ва маиший-коммунал хўжалик корхоналаридан, даволаш-соғломлаштириш ва бошқа ташкилотлардан чиқадиган ифлос оқава сувлар; ювувчи синтетик моддалар; рудали ва рудасиз қазилма бойликларининг қазиб олинишидаги чиқиндилар; шахталарда, конларда, нефт корхоналарида ишлатилган ва улардан чиққан ифлос сувлар; ёғоч тайёрлаш, уни қайта ишлаш ва сувда оқизишда, ташишда ҳосил бўлган чиқиндилар; чорвачилик фермерлари ва мажмуаларидан оқиб чиқадиган ифлос сувлар; зиғир ва бошка техник экинларни бирламчи ишлов беришдан чиққан чиқиндилар; экинларни суғориш натижасида вужудга келган оқава - ташландиқ ва зовур сувлари; ҳар хил минерал ва органик ўғитлар ҳамда экинлар зараркунандаларига сепилган заҳарли химикатлар ишлатилган далаларидан оқиб чиқадиган сувлар; шаҳар, ишчи шаҳарчалари ва қишлоқ ҳудудидан оқиб чиқадиган (ёғин сувлари) сувлар; электр станциясидан чиққан иссиқ сувлар; радиоактив ифлосланиш ва бошқалар. Саноат чиқинди сувларида тирик организмлар учун хавфли бўлган ҳар хил кислоталар, феноллар, водород сульфати, аммияк, мис, рух, симоб, ционид, мишьяк, хром ва бошқа заҳарли моддалар, ёғ, нефт маҳсулотлари, ҳар хил биоген моддалар мавжуд бўлиб, улар саноат корхоналарида ишлатилган оқава сувлар билан бирга дарё, кўл ва сув омборларига бориб қўшилади.