Ekologik xavfsizlik. Environmental safety

 Gidrologik  rejim  –  vaqt  davomida  suv  ob’ekti  holati  (suv  sathi  va  sarfi, 
muzliklardagi  hodislar,  suv  temperaturasi  va  h.k.)  ning  qonuniy  o’zgarishi;  asosan, 
ma’lum  havzaning  iqlim  xususiyatlari  bilan  bog’liq.  Gidrologik  rejim  insonning 
xo’jalik faoliyati ta’sirida jiddiy o’zgaradi.  
 Gidrometeorologiya  xizmati  -  gidrometeorologiya    va  u  bilan    yondosh 
sohalarda  (meteorologiya,  klimatologiya  (iqlimshunoslik),  agrometeorologiya, 
gidrologiya,  okeanologiya,  geliogeofizika)  faoliyat  yurituvchi,  atrof  tabiiy  muhit, 
jumladan,  ionosfera  va  yerga  yaqin  kosmik  fazo,  uning  ifloslanishi  monitoringini 
amalga  oshiradigan,  atrof  tabiiy  muhit  holati,  uning  ifloslanishi,  xavfli  tabiiy 
hodisalar to’g’risida axborot taqdim etilishini amalga oshiradigan funksional jihatdan 
birlashgan  jismoniy,  shuningdek,  yuridik  shaxslar,  jumladan,  ijro  hokimiyati 
organlari tizimi. 
 Gidrosfera  –  yerning  suv  qobig’i.  Yer  yuzining  70%  dan  ortig’ini  egallaydi. 
Gidrosfera  atmosfera  bilan  yerning  qattiq  qobig’i  bo’lgan  litosfnra  o’rtasida 
joylashgan  bo’lib,  okeanlar,  dengizlar,  quruqlikdagi  yuza  suvlar  jamini  o’zida 
ifodalaydi.  bundan  tashqari,  gidrosfera  tarkibiga  yer  osti  suvlari,  Arktika  va 

---

 
136 
Antarktika  qor  va  muzlari,  shuningdek,  atmosferadagi  suv  va  tirik  organizmlardagi 
suv ham kiradi. 
 Gumus – tuproqning yuqori molekulyar qoramtir organik moddalari. O’simliklar, 
tuproq,  hayvon  va  mikroorganizmlarning  qoldiq  (parchalanish)  mahsuloti.  Gumus 
tarkibiga o’simliklar oziqlanishi uchun zarur bo’lgan muhim elementlar: azot, fosfor, 
kaliy va boshqalar kiradi. 
 Davlt  ekolgik  xavfsizligini  ta’minlash  –  davlat hokimiyat  organlarining, milliy 
va  xalqaro  jamoat  tashkilotlari,  birlashmalari,  harakatlarining,  siyosiy  partiyalar  va 
boshqa  notijorat  tashkilotlarning,  yuridik  hamda  jismoniy  shaxslarning  davlatning 
barqaror,  ekologik  jahatdan  xavfsiz  iqtisodiy-ijtimoiy  rivojlanishi  uchun  sharoitlar 
yaratishga  va  uning  ekologik  xavfsizligiga  bo’ladigan  tashqi  va  ichki  tahdidlarning 
oldini olishga qaratilgan faoliyati.  
 Degratsiya  –  tizim  murakkabligi  energetik  potensialining  hamda  sig’imining, 
real  vaqt  masshtabida  amalga  qaytmaydigan,  sekin-asta  pasayishi.  Degradatsiya 
organizm,  populyatsiya  yoki  ekotizim  moslashganligining  avloddan  –  avlodga 
noqulay  yashash  sharoitlari,  imbrid  yoki  kasalliklar  oqibatida  yomonlashuvini 
bildiradi.