Ekologik omillar. Reja: Muhit tushunchasi. Ekologik omillar, abiotik, biotik va antropogen omillar. Ekologik sistemalar

Biotik omillar
Organizmlarning biotik o’zaro munosabatlari yoki biotik omillar deyilganda o’simliklar, xayvonlar va mikroorganizm-larning bir-birlariga o’zaro ta’siri tushuniladi. Tabiatda ‘ech qanday tirik jonzot o’z qobig’iga o’ralib, ayri ‘olda yashay olmaydi. Uni tabiatning ko’plab tirik vakillari o’rab olgan bo’ladi. Ularning barchasi bir-biri bilan o’zaro ta’sirlashadi. Organizmlarning o’zaro ta’sirlashishi, shuningdek, ularning hayot sharoitlariga ko’rsatgan ta’siri muhitning biotik omillari majmuini tashkil etadi.
Ekologik o’zaro ta’sirlar, odatda, ni’oyatda murakkab xarakterga ega bo’lib, ko’plab omillarga bog’liq va turli sharoitlarda har xil kechadi. SHuning uchun ekologik o’zaro ta’sirlarning oqibatlarini oldindan bilib bo’lmaydi.
Ekologik o’zaro ta’sir turlari. Ayni bir ‘ududda yashovchi va bir-biri bilan aloqa qiluvchi har qanday organizmning ikki turi o’zaro turli xil munosabatlarga kirishadi.
Antropogen omillar.
Xozirgi vaqtda antropogen (grekcha "antropos" - inson) omillar tabiatdagi eng kuchli omil ‘isoblanadi. Inson tirik organizmlarga bevosita va bilvosita ta’sir etib, ularni yashash sharoitini o’zgartirib, qirilib ketishiga sabab bo’lmoqda. Insonning faoliyati tufayli yer yuzida ko’plab o’simlik va xayvon turlari yo’qolib ketdi. Million-million yillar davomida shakllanib, tarkib topgan dunyo manzarasini inson bir necha o’n yilliklar davomida beqiyos darajada o’zgartirib yubordi.
Foydalanilgan adabiyotlar

1. «Soglom avlod-bizning kelajagimiz» Toshkent, Ibn Sino nomidagi nashriyot 2000 y.
2. Uzbekiston Respublikasi Milliy Entsiklopediyasi. Toshkent, Komuslar bosh taxririyati, 1997 y.
3. Mamashokirov S, «Ekologik barkarorlik omillari» Tafakkur jurnali, 2005 yil, 1- son. 
4. SHarafiddinov O, «Ekologik madaniyat» Tafakkur jurnali 2005 yil.
5. Oltinov M, «Ekologiya va inson» Karang, «Uzbekiston Respublikasi biologik xilma-xillikning ekologik muammolari» Navoiy 2006 yil. 
6. M.Mamardashvili. M.K. Soznanie i tsivilizatsiya. «Priroda» jurnali 1988 yil, 11-son.