Еkiston rеspublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi o`zb еkiston davlat jismoniy tarbiya instituti

Orol muammolarini hal qilish tomon tashlangan qadam. 
1993—  yil 4-yanvarda l.Karimov 
tashabbusi bilan Toshkentda O'rta Osiyo respublikalari va Qozog'iston Prezidentlarining 
yig'ilishibo'libo'tdi. Unda Markaziy Osiyo atamasi tilga olindi va bundan keyin Markaziy Osiyo deganda 
O'rta Osiyo respublikalari va Qozog'iston tushuniladigan bo'ldi. Uchrashuv qatnashchilari mintaqa 
davlatlaridagi siyosiy va iqtisodiy ahvolni muhokama qildilar. Mintaqa mamlakatlari o'rtasidagi ikki 
tomonlama va ko'p tomonlama shartnomalar, savdo-iqtisodiy bitimlar qanday bajarilayotganligi tahlil 
etildi. 
Orolni saqlab qolish xalqaro jamg'armasini tuzish to'g'risida qaror qabul qilindi. Jamg'arma 
majlislarini Qizil O'rda, Nukus va Toshxovuzda o'tkazish zarur deb topildi. Besh davlat boshliqlari 
hamkoriik haqidagi bitimni imzoladilar. 
1993— yil mart oyida Qizil O'rdada Markaziy Osiyo davlatlari bosh liql arm ing Rossiya davlat 
delegatsiyasi ishtirokida anjumani bo'lib o'tdi. Anjumanda Orol dengizi va Orolbo'yi muammolarini hal 
etish, Orol mintaqasi ekologiyasini sog'Iomlashtirish va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotni ta'minlash 
sohasida birgalikda qilinadigan harakatlar to'g'risida bitim imzolandi. Orol dengizi havzasi muammolari 
bilan shug'ullanuvchi Davlatlararo kengash tuzildi. Orolni quiqarish xalqaro jamg'armasi ta'sis etildi. 
1993—  yil avgustda Nukusda Orol dengizi havzasi muammolari bilan shug'ullanuvchi 
Davlatlararo kengash va Orolni qutqarish xalqaro jamg'armasiningqo'shmamajlisi bo'ldi. 1994—
yil  И-
yanvarda Nukusda Markaziy Osiyo mamlakatlari boshliqlarining Rossiya Federatsiyasi davlat 
delegatsiyasi (Yuriy Yakovlev, RF Bosh .vaziri o'rinbosari) ishtirokida konferensiyasi bolib o'tdi. 
Konferensiyada Orol dengizi havzasidagi hozirgi ahvol bilan bog'liq ko'pgina masalalar, Orolni qutqarish 
xalqaro jamg'armasi mablag'lari qanday to'planayotgani muhokama qilindi, faoliyati ma'qullandi. 
Ekologik vaziyatni yaxshilash yuzasidan yaqin 3-5 yil ichida bajarilishi lozim bo'lgan muayyan vazifalar 
belgilandi. Orol dengizini qutqarish bo'yicha Davlatlararo kengash Nizomi tasdiqlandi hamda lining 
ijroiya organining rahbari tayinlandi. Bu masalalar bo'yicha qarorlar qabul qilindi. 
1994—  yil 30-aprelda Cho'Iponota shahrida O'zbekiston, Qozog'iston, Qirg'iziston o'rtasida 
yagona iqtisodiy makon tuzish to'g'risida uch tomonlama  Markaziy Osiyo iqtisodiy hamjamiyati 
shartnoma imzolandi. 
O'zbekiston, Qozog'iston va Qirg'iziston Prezidentlarming 1994—  yil iyul oyi boshida Almati 
shahrida bo'lib o'tgan uchrashuvida o'zaro integratsiyani kuchaytirish bo'yicha, Markaziy Osiyo 
hamkorlik va taraqqiyot bankini tuzish to'g'risida bitimlar imzolandi, Tomonlar Davlatlararo kengash 
hamda uning doimiy ijroiya organini, shuningdek, Bosh Vazirlar kengashi, Tashqi ishlar vazirlari 
kengashi, Mudofaa vazirlari kengashini ta'sis etdilar. O'zbeki
ston,  Qozog'iston  va  Qirg'i/ыоп  o'rtasida 
Markaziy Osiyo hamkorlik va taraqqiyot banki tashkil etildi. Shu tariqa, Markaziy Osiyo iqtisodiy 
hamjamiyati (MOIH) tashkil topdi. 
1995—  yil 15-dekabrda Jambulda Qozog'iston, Qirg'iziston va O'zbekiston respublikalari 
Davlatlararo kengashining navbatdagi majlisi bo'ldi. Prezidentlar 2000—  yilgacha bo'lgan iqtisodiy 
integratsiya va birinchi navbatda sarmoya sarflanishi lozim bo'lgan loyihalar dasturlarini hayotga joriy 
etish, kommunikatsiya tarmoqlarini rivojlantirish masalalarini muhokama etdilar. Integratsiya dasturida 
53 ta loyihalar ishlab chiqildi. BMT rahnamoligida harakat qiladigan Qozog'iston, Qirg'iziston va 
O'zbekiston Respublikalarining tinchlikni saqlash kollektivbatalyonini tashkil qilish haqida qaror qabul 
qilindi. Uch davlatning tinchlikni saqlash kollektiv batalyoni shakllantirildi. 

---

1997—  yil 9-10-yanvar kunlari Bishkekda O'zbekiston, Qozog'iston, Qirg'iziston davfat 
boshliqlarining kengashi bo'lib unda uch qardosh davlatlar o'rtasida abadiy do'stlik haqida shartnoma 
imzolandi. Bu hujjatda o'zbek, qozoq, qirg'iz xalqlarining orzu-niyatfari o'z ifodasini topdi. Mazkur 
shartnoma uch qardosh davlat xalqlarining iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ilmiy-texnikaviy hamkor-ligini 
yangi asoslarda rivojlantirishga yo'naltirdi. 
1997—  yil 12-dekabr kuni Qozog'iston Respublikasining yangi poytaxti -  Ostona shahrida 
Qozogiston, Qirg'iziston va O'zbekiston Prezidentlarining kengashi bo'lib o'tdi. Kengashda uch mamlakat 
o'rtasida energetika, suv zaxiralaridan oqilona foydalanish, oziq-ovqat ta'minoti, kommunikatsiya hamda 
mineral xomashyo zaxiralarini o'zlashtirish va qayta ishlash sohalari bo'yicha xalqaro konsorsiurnlar 
tuzish to'g'risida muzokara bo'ldi. Prezidentlar xalqaro konsorsiumlar tuzish bo'yicha uch mamlakat 
hamkorligi tamoyillari konsepsiyasini ma'qulladilar. 
1998—yilda Tojikiston Respublikasi Markaziy Osiyo iqtisodiy hamjamiyatiga a'zo bo'lib kirdi. 
2000—yil 20-21-aprel kunlari Toshkentda O'zbekiston, Qozog'iston, Qirg'iziston va Tojikiston 
Prezidentlarining uchrashuvi bo'lib o'tdi. Uchrashuvda mintaqaviy hamkorlik va mamlakatlararo 
munosabatlarga doir masalalar muhokama qilindi. To'rt mamlakat rahbarlari terrorchilik, siyosiy va diniy 
ekstremizm, xalqaro uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash va mintaqa davlatlariga tahdid soladigan 
boshqa xavf-xatarning oldini olishga qaratilgan hamkorlik to'g'risida shartnoma imzoladilar. 
2001—yil 28-dekabr kuni Toshkentda MOIH davlatlari boshliqlarining navbatdagi kengashi bo'lib 
o'tdi. Kengashda hamkorlikni rivojlantirish, 
Markaziy Osiyo Hamkorlik tashkiloti mintaqada barqarorlik va xavfsizlikni ta'minlash masalalari 
muhokama qilindi. Mazkur kengashda MOIH tashkiloti faoiiyatini to'xtatishga qarorqilindi. Islom 
Karimov taklifiga binoan MOIH negizida Markaziy Osiyo Hamkorligi tashkiloti deb qayta tuzishga 
kelishib olindi. 
2002—yil 28-fevral  -  1-mart kunlari Almati shahrida Markaziy Osiyo davlatlari boshliqlarining 
uchrashuvi bo'lib o'tdi. Muzokaralar yakunida Prezidentlar tomonidan Markaziy Osiyo Hamkorligi 
tashkiloti huquqiy jihatdan rasmiylashtirildi. MOHT ning raisi etib Islom Karimov saylandi. Mazkur 
tashkilot endi nafaqat iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish, shuningdek, siyosiy, ijtimoiy, madaniy va 
boshqa turdagi aloqalar koiamini kcngaytirish masalalari bilan shug'ullanadi. Har bir a'zo mamlakatdan 
bevosita davlat rahbariga hisobot berib turadigan bittadan muvofiqlashtiruvchi vakil tayinlandi. 2002— 
yiining oktabrida o'tgan Dushanbe sammitida suv-energetika, oziq-ovqat va kommunikatsiya bo'yicha 
konsorsiumlar tuzishga kelishib olindi va hukumatlarga konsorsium loyihalarini ishlab chiqish vazifasi 
topshirildi. 
2004—yil 28-may kuni Ostona shahrida MOIH tashkilotiga a'zo mamlakatlar davlat 
rahbarlarining sammiti bo'lib o'tdi.  Unda tashkilot qamragan mintaqada xavfsizlikni mustahkamlash, 
umumiy bozor barpo etish masalalari  muhokama etildi.  Muzokaralar yakunida O'zbekiston, Qozog'iston,  
Qirg'iziston va Tojikiston Prezidentlarining qo'shma bayonoti MOHTga a'zo mamlakatlar o'rtasida 
televideniye va radio dasturlarini o'zaro tarqatish to'g'risida bitim imzolandi. 
2005—yil 6-7-oktabr kunlari Sankt-Peterburg shahrida bo'lib o'tgan MOHT Davlat rahbarlarining 
sammitida o'tgan davrda amalga oshirilgan ishar sarhisob qilindi. Kengashda Markaziy Osiyo umumiy 
bozorini barpo etish konsepsiyasi tasdiqlandi. 
O'zbekiston Prezidenti taklifiga binoan MOHT bilan Yevroosiyo iqtisodiy hamjamiyati (YeOIH) 
birlashtirishga kelishib olindi. Negaki, ikki tashkilotning maqsad va vazifalari deyarli bir-biriga yaqin edi. 
YeOIH. Rossiya, Belorus, Qozog'iston, Qirg'iziston va Tojikiston o'rtasida 1995—  yilda tuzilgan 
Bojxona ittifoqi negizida Yevroosiya iqtisodiy hamjamiyati tashkil topgan edi. YeOIXning 2006—  yil 
24-25-yanvar kunlari Sankt-Petcrburg shahrida bo'lib o'tgan sammitida O'zbekiston unga a'zo bo'lib kirdi. 
Mazkur sammitda O'zbekistonning