Ehtimol va uni hisoblash usullari Reja

3-misol. Tasodifiy tanlangan 80 ta bir xil detaldan 3 tasi yaroqsiz ekanligi 
aniqlandi. Yaroqsiz detallarning nisbiy chastotasi 
80
3
)
(

A
W
ga teng. 
4-misol. Bir yil davomida ob‘ektlarning birida 24 ta tek-shiruv o‗tkazildi, 
bunda 19 marta qonunchilikning buzilishlari qayd etildi. Qonunchilik 
buzilishlarining nisbiy chastotasi 
24
19
)
(

A
W
ga teng. 
Uzoq kuzatishlar shuni ko‗rsatadiki, agar bir xil shart-sha-roitlarda tajribalar 
o‗tkazilib, ularning har birida tajriba-lar soni yetarlicha katta bo‗lsa, u holda nisbiy 
chastota juda oz (tajribalar qancha ko‗p o‗tkazilgan bo‗lsa, shuncha kam) o‗zgarib, 
bi-ror o‗zgarmas son atrofida tebranadi. Bu o‗zgarmas son hodisa-ning ro‗y berish 
ehtimolligi ekan. 
Shunday qilib, agar tajriba yo‗li bilan nisbiy chastota aniqlangan bo‗lsa, u 
holda uni ehtimollikning taqribiy qiyma-ti sifatida olish mumkin. Bu 
ehtimollikning statistik ta‘ri-fidir. 

Xotimada ehtimollikning geometrik ta‘rifini ko‗rib chi-qaylik. 

Agar elementar hodisalar fazosi 

ni tekislik yoki fazo-dagi qandaydir bir 
soha, A ni esa uning qism to‗plami deb qaray-digan bo‗lsak, u holda A hodisaning 
ehtimolligi A va 

ning yuzalari yoki hajmlari nisbatida qaraladi hamda 

)
(
)

(
)
(


S
A
S
A
P
(1.4) 
va 

)
(
)

(
)
(


V
A
V
A
P
(1.5) 
formulalar bo‗yicha topiladi. 

Takrorlash va nazorat uchun savollar: 

1. Tabiat va jamiyat qonunlari sababiy bog‗lanishlarning namo-yon bo‗lish shakli 

bo‗yicha qanday sinflarga bo‗linadi? 
2. Hodisalarni qanday turlarga bo‗lish mumkin? 
3. Ehtimollar nazariyasining predmeti nima? 
4. Ehtimollar nazariyasi rivojlanishi tarixi haqida nimalar-ni bilasiz? 
5. Ehtimollar nazariyasining iqtisodiy, texnik masalalar uchun ahamiyati qanday? 
6. Eksperiment, tajriba, elementar hodisa va hodisa nima, ular qanday 
belgilanadi? 
7. Elementar hodisalar fazosi deb nimaga aytiladi? 
8. Hodisaning ehtimolligi qanday aniqlanadi? 
9. Ehtimollikning qaysi xossalarini bilasiz? 
10. Hodisaning nisbiy chastotasi haqida nima bilasiz? 
11. Ehtimollikning statistik ta‘rifining mohiyati nimada? 
12. Ehtimollikning geometrik ta‘rifi qanaqa? 

10