Egamnazarov shohruhbek diskret boshqarish tizimlari

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAMANGAN MUHANDISLIK QURILISH INSTITUTI
SANOATNI AXBOROTLASHTIRISH FAKULTETI
INFORMATIKA VA AT KAFEDRASI
16-IAT-19 GURUH TALABASI
EGAMNAZAROV SHOHRUHBEK
DISKRET BOSHQARISH TIZIMLARI
FANIDAN
MUSTAQIL ISHI
Bajardi: SH.EGAMNAZAROV

Qabul qildi: M.G’OFURJONOV

Namangan 2022-yil


REJA: 1.Diskeret tizimlarni sintez qilishda qo’yiladigan masala uzliksiz tizimlarnikidan farqi nimada
2.Nima uchun diskiret tizimlar uzluksiz ekvivalent tizimga almashtiriladi.
3.Qanday shartlar bajarilganda diskiret tizimni ekvivalent uzluksiz tizimga almashtirish munkun.

1. Diskret tizimlarni sintez qilishda qo’yiladigan masala uzluksiz tizimlarnikidan farq qilmaydi, ya’ni boshqarish sifatining talab etilgan ko’rsatgichlarini ta’minlash kerak. Uzluksiz tizimlarda bu maqsadga yetish uchun boshqaruv konturiga analogli rostlagichlar yoki korrektlovchi qurilmalar ulanadi. Bunda ulanish joyi, dinamik struktura va parametrlari aniqlanadi.
Diskret tizimlarda sintezning imkoniyatlari keng, chunki analogli rostlagichlardan tashqari diskret rostlagichlar va korrektirovkalovchi qurilmalardan foydalanish mumkin, hisoblash texnikasidan foydalanganda esa korreksiyalash uchun hisoblash algoritmlari qo’llanadi. Korreksiyalovchi diskret tizimning ikkita strukturaviy sxemasini ko’rib chiqamiz

1a-rasim Korreksiyalanuvchi diskret tizimlarning strukturaviy sxemasi: a – kalitning kirish joyida korreksiyalash; b – uzluksiz qismning kirish joyida korreksiyalash.
Sistemaning birinchi turi (1a-rasm) xatolikning uzluksiz signali va uzluksiz chiqish signali bilan xarakterlanadi. Shuning uchun korrektirovkalash qirilmalarini sintez qilishda uzluksiz tizimlar usulidan bevosita foydalanish mumkin.
2. Ikkinchi tur tizimlarda (1b – rasm) masala murakkablashadi. Muxandislik amaliyotida bunday strukturaviy sxema odatda, ekvivalent uzluksiz sxemaga keltiriladi. Bunda quyidagi o’zgartishlarga asoslaniladi:

Quyidagi ifodani ideal impulsli elementning modeli deb hisoblash mumkin.

No’linchi tartibli ekstropolyator uchun:

Yuqorida ko’rsatilganidek:



Shunday qilib, axborotni saqlash qurilmasi bor real impulsli element 2 T ga teng kechikish kiritadi. Shu yo’l bilan o’zgartirilgan strukturaviy sxema

2– rasm. Diskret tizimning o’zgartirilgan strukturaviy sxemasi. Amaliyotda modellashtirishda yanada aniqroq ifoda qo’llanadi:

Bundan kelib chiqadiki, bu uzatish funksiyasi minimal bo’lmagan fazaviy zvenoga to’g’ri keladi. Diskret tizimni ekvivalent uzluksiz tizimga almashtirish xaqida qaror qabul qilishda diskretlash davri T qiymatini tizimdagi jarayonlarga ta’sir etadigan bir qator kattaliklar bilan taqqoslash zarur bo’ladi. Bir qancha shartlar bajarilganda ekvivalentlash mumkin:

Cheklovlar ichidan eng qat’iylari tanlanadi. Shundan keyin uzluksiz tizimlarning usullari asosida korreksiyalar hisoblanadi. Diskretlash davrining qanchalik to’g’ri tanlangani tizimni kompyuterda modellashtirish natijalariga qarab tekshiriladi. 1-misol. Diskretlash davri qiymatining tizimdagi jarayonlarga ta’sirini modellashtirish yo’li bilan baholansin. Faraz qilaylik, korreksiyalangan tizimning strukturasi 3,a – rasmdagidek bo’lsin. SIMULINK bilan modellashtirish sxemasi 3,b – rasmda berilgan.

3-rasim

3. Faza bo’yicha ortda qoladigan rostlagishning uzatish funksiyasi (5) ko’rinishga ega; bu 4-rasmda keltirilgan logarifmik chastotali tavsiflarga to’g’ri keladi.

4-rasim Faza bo’yicha ortda qoladigan LChX – rostlagich.
Bu rasmdan ko’rinadiki, bu rostlagich past chastotalarda hyech narsani buzib ko’rsatmaydi, lekin yuqori chastotalarda sustlashuv hosil qiladi. Bunday turg’unlik zaxirasini ko’paytirishda foydalaniladiki, 5 – rasmdan ko’rish mumkin. Unda dastlabki va istalgan tizimlarning tavsiflari tasvirlangan.

5-rasim Dastlabki va istalgan tizimlarning logarifmik chastotali xarakteristikalari (tavsiflari).
Rostlagichning sintezini raqamli tizim misolida ko’rib chiqamiz (6 – rasm)

6-rasim Raqamli tizimning strukturasi.
Sintezlash tartibi:
1. ning uzluksiz qismiga ekvivalent diskret uzatish funksiyasini ushbu kitobning oldingi qismlarida bayon etilgan usul bilan hosil qilamiz.
2. (4) formula yordamida z  tekislikdan w tekislikka o’tib,
ni hosil qilamiz.
3. Ochiq tizimning chastotali xarakteristikasini qurish uchun
deb yozamiz va LAChXni ifatida quramiz; bunda w  psevdochastota. Bunda past chastotali uchastka tizimning aniqligiga oid berilgan talablarni qoniqtirish kerak, ya’ni ekvivalent uzluksiz qismning uzatish funksiyasiga shunday qo’shimcha koeffisiyent kiritish kerak bo’ladiki, natijada ochiq tizimni kuchaytirishning umumiy koeffisiyenti Kz ga teng bo’lsin (Kz  istalgan qiymat).


bu yerda  5 tuzatish shuning uchun kiritilganki, rostlagich kesichich chastotasida shuncha fazaviy surish qiladi.
5. Rostlagichning no’l holatiga mos bog’lovchi chastotani kesishish chastotasidan 10 marta kichik qabul qilamiz:

6. Rostlagichning qutubiga mos bog’lovchi chastotani quyidagi nisbatdan topamiz:

7. Ketma-ket ulanadigan rostlagichning uzatish funksiyasini yozamiz:

8. (9.5) va (9.6) formulalar bo’yicha D(z)da D(w)ni hisoblanadi.

Xulosa
Men bu mustaqil ishda texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish — uzluksiz rivojlanuvchi tizim bo‘lib, u ishlab chiqarishning o‘ziga xos xususiyatlari va fan-texnikaning ko‘pchilik sohalari bilan uzviy bog‘langandir. Ishlab chiqarishni avtom atlashtirishda yuqori samaradorlikka erishishning bevosita sharti — asosiy va yordamchi ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash hisoblanadi. Avtomatlashtirishni rivojlantirish jarayoniga quyidagi ko‘p sonli qonuniy va tasodifiy omillar ta’sir ko‘rsatadi: texnologiya va qurilmaning holati hamda avtomatlashtirishga tayyorgarligi, xomashyo, yarimtayyor mahsulotlar va energetik resurslarning sifati ham da barqarorligi, xodimlarning malakasi, ishchi va mutaxassislar faoliyatini tashkil etishdir

Foydalanilgan adabyotlar: 1.N .M .A ripov
2. B.A.AbduIIayev - dotsent, ToshDTU.
3. M .Q .Bobojanov. Avtomatik boshqarifli va rostlash nazariyasi asoslari