Economics

Yalpi milliy mahsulot

• Yalpi milliy mahsulot (YaIM) : bir yilda mahalliy ishlab chiqarilgan va mahalliy mehnat va xorijdagi biznes tomonidan ishlab chiqarilgan narsalarni o'z ichiga oladi.
• Faqat mamlakat chegaralarida ishlab chiqarilgan mahsulotlarni o'z ichiga oladi
• Mahalliy biznes va chet elda ishchi kuchi tomonidan ishlab chiqarilgan narsalarni qo'shadi
• Xorijiy ishchi kuchi va mamlakatda joylashgan korxonalar tomonidan boshqa mamlakatlarga yuborilgan har qanday toʻlovlarni chegirib tashlaydi

YaMM va YaIM o'rtasidagi tarkibiy nisbatlar
xorijiy
korxonalar
mahsuloti
shet ellardagi
milliy
korxonalar
mahsuloti
milliy
korxonalar
mahsuloti
10 trln. so'm
6 trln. so'm
50 trln. so'm
mamlakat ishidagi ishlab shiqarish
m1
m3
m2
YaIM
YaMM
YaIM=10+50=60
YaMM=50+6=56

Sof milliy mahsulot

• Sof milliy mahsulot (NNP) : YaIM minus amortizatsiya
• Amortizatsiya : kapitalning qarishi va qiymatini yo'qotish jarayoni
• Milliy daromad : korxonalar va jismoniy shaxslarning barcha daromadlari
• Shaxsiy daromad : jismoniy shaxslar tomonidan olinadigan daromad

Sof milliy mahsulot (NNP) YaIMni hisobga olgan holda hisoblab chiqiladi, so'ngra bir yil davomida qancha jismoniy kapital eskirganligi yoki qarishi tufayli qiymati kamayganligi qiymatini ayirish orqali amalga oshiriladi. Kapitalning qarishi va qiymatini yo'qotish jarayoni amortizatsiya deb ataladi . NNPni korxonalar va jismoniy shaxslarning barcha daromadlarini o'z ichiga olgan milliy daromadga va faqat odamlar daromadlarini o'z ichiga olgan

Nominal va haqiqiy qiymat

• Nominal qiymat : haqiqiy bozor narxlari yordamida o'lchanadigan iqtisodiy statistika; ya'ni nominal qiymatlar inflyatsiyaga moslashtirilmaydi; haqiqiy qiymatdan farq qiladi
• Haqiqiy (Real) qiymat : inflyatsiyaga moslashtirilgandan keyin o'lchanadigan iqtisodiy statistika; nominal qiymatdan farq qiladi