Economics

YaIM cheklovlari turmush darajasining ko'rsatkichi sifatida

• Aholi jon boshiga YaIM darajasi biz “turmush darajasi” iborasi bilan nimani nazarda tutayotganimizni aniq ifodalaydi.
• YaIM dam olish va sayohatga sarflanadigan xarajatlarni o'z ichiga oladi, ammo bo'sh vaqtni qamrab olmaydi
• YaIM atrof-muhitni muhofaza qilish, sog'liqni saqlash va ta'limga sarflangan mablag'ni o'z ichiga olgan bo'lsa-da, u atrof-muhit tozaligi, sog'liq va ta'limning haqiqiy darajasini o'z ichiga olmaydi.
• Bozorda ayirboshlanadigan ishlab chiqarishni o'z ichiga oladi, lekin bozorda ayirboshlanmagan ishlab chiqarishni qamrab olmaydi

YaIMni hisoblash usullari
Ishlab chiqarish usuli
Xarajatlar usuli
Daromadlar usuli
Ishlab chiqarish usuli – bunda yalpi ichki mahsulot barcha qo’shilgan qiymatlar yig’indisi sifatida aniqlanadi.
YaIM = ∑ QQ
Xarajatlar usuli – bunda yakuniy iste’molchilarning xarajatlari yig’indisi sifatida aniqlanadi.
YaIM= S + I + G + Xn
Bu erda S – shaxsiy iste’mol xarajatlari; I– investitsiya xarajatlari ya’ni xususiy ichki investitsiyalar ; G – davlat xarajatlari ya’ni tovar va xizmatlarnin davlat xaridi ; Xn – chet elliklarning xarajatlari, ya’ni sof eksport;
Daromadlar usuli – bunda yalpi ichki mahsulot barcha yakuniy iste’molchilarning daromadlari yig’indisi sifatida aniqlanadi. Shu bilan birga yalpi ichki mahsulot tarkibiga biznesga egri soliqlar va amortizatsiya ham kiritiladi.
YaIM = amortizatsiya + biznesga egri soliqlar + ijara haqi + foiz ko’rinishidagi daromadlar + yollanma ishchilarning ish haqi + yakka tartibdagi qo’yilmalardan daromadlar + korporatsiya foydasiga soliqlar + dividentlar + korporatsiyaning taqsimlanmagan foydasi.