Economics

Nominalni real YaIMga aylantirish (II davomi)

Chiqarishning nominal qiymati = Narx × Chiqish miqdori

• Ushbu tenglamaning YaIM shaklini olib:
• Ikkala tomonni YaIM deflyatoriga bo'ling:

•  

Deflyator=

Bu yerda,

Q – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan tavar xizmatlarning miqdori (masalan, 2kg shakar, 2 dona poyafzal va h.k)

P 1 - joriy yilda bozor savatiga kiritilgan tavar xizmatlarning shu yilgi bahosi

P 2 - joriy yilda bozor savatiga kiritilgan tavar xizmatlarning bazis yildagi bahosi

Nominalni real YaIMga aylantirish (III davomi)

• Narxlar indeksi (YaIM Deflatori kabi) 1,00 yoki 0,85 yoki 1,25 kabi ikki xonali kasr sonidir. Ba'zi odamlar o'nli kasrlar bilan ishlashda muammoga duch kelganligi sababli, narxlar indeksi e'lon qilinganda, 100, 85 yoki 125 kabi butun sonlarni olish uchun an'anaviy ravishda 100 ga ko'paytiriladi.
• Haqiqiy raqamlarni olish uchun nominal ko'rsatkichlarni "deflyatsiya" qilganimizda (nominalni narx indeksiga bo'lish orqali), matematika ishlashi uchun e'lon qilingan narxlar indeksini 100 ga bo'lishni ham unutmasligimiz kerak. Shunday qilib, formula quyidagicha bo'ladi:

Biznes sikllari

• Biznes sikli : iqtisodiyotning retsessiyadan kengayishgacha bo'lgan nisbatan qisqa muddatli harakati
• Depressiya : ishlab chiqarishning ayniqsa uzoq va chuqur pasayishi
• Cho'qqi : biznes tsikli davomida, turg'unlik boshlanishidan oldin ishlab chiqarishning eng yuqori nuqtasi
• Retsessiya : milliy ishlab chiqarishning sezilarli darajada pasayishi, odatda kamida olti oy
• Chuqurlik : biznes tsikli davomida, retsessiyadagi ishlab chiqarishning eng past nuqtasi, tiklanish boshlanishidan oldin

Vaqt o'tishi bilan real YaIMni kuzatish

1-rasmda 1900 yildan beri AQSH real YaIMning ko'rinishi ko'rsatilgan. YaIMning umumiy uzoq muddatli o'sish yo'li muntazam ravishda qisqa muddatli pasayish bilan uzilib qolgan. Haqiqiy YaIMning sezilarli darajada pasayishi retsessiya (turg’unlik) deb ataladi . Retsessiyalar odatda kamida olti oy (yoki ikki chorak) davom etadi. Ayniqsa, uzoq va chuqur turg'unlik depressiya deb ataladi . 1930-yillardagi Buyuk Depressiya davrida yalpi ichki mahsulotning keskin pasayishi, 2008-2009 yillardagi Buyuk turg'unlik kabi rasmda yaqqol ko'rinib turibdi.
Haqiqiy YaIM muhim ahamiyatga ega, chunki u bandlik va ishsizlik kabi iqtisodiy faoliyatning boshqa ko'rsatkichlari bilan yuqori darajada bog'liqdir. Haqiqiy YaIM o'sishi bilan bandlik ham oshadi.