Ecologiya MurodovSh lot doc



Download 1,2 Mb.
Pdf ko'rish
bet63/230
Sana07.01.2022
Hajmi1,2 Mb.
#327613
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   230
Bog'liq
Ecologiya Murodov Sh 2005

(H

2

O) 



 (C, O, H, N) 



 (H

2

O) 

43 


78 


www.qmii.uz/e-lib 

 

www.qmii.uz/e-lib 



 

   


 

Ekologik  omillar  yig’indisi  organizmlarning  o’sishi, 

rivojlanishi,  yashab  qolishi,  organizmlarning  ko’payishiga 

sabab bo’ladi, ularning mavjudlik sharoitini tavsiflaydi. 

 

 



Harorat omili  misolida organizmlarning  hayot  faoliyati  va 

yashashi  uchun  muhitning  abiogen  omillari  ahamiyatini  ko’rib 

chiqamiz. Hayot birinchi navbatda  fermentli oqsillarning faoliyati 

va tuzilishini, xossalarini namoyon qiladigan  haroratda saqlanadi. 

Bu haroratning o’rtacha  0 dan 50

0

S  oralig’ini tashkil qiladi, lekin 



ko’pgina  organizmlar  uchun  hayot  faoliyati  oralig’i  keng.  Ushbu 

belgilar  bo’yicha  organizmlarning  ekologik  turlari  quyidagicha 

farqlanadi: termofil, kriofil va mezoterm. 

 

Termofillar 



jumlasiga 

haroratning 

yuqori 

shartli 


chegarasidan  past  haroratda    yashay  olmaydigan  va  ko’paya 

olmaydigan  organizmlar  kiradi  (ko’pincha  haroratning  shunday 

chegarasi  18-20

0

S  qabul  qilinadi).  Kriofillar  jumlasiga  (yoki 



termofoblar)  teskari,  faqat  nisbatan  past  haroratda  (10

0

S  baland 



bo’lmagan)  yashash  va  ko’payish  qobiliyatiga  ega  bo’lgan 

organizmlar  kiradi.  Mezoterm  organizmlar  o’rtacha  qiymatdagi 

haroratli  omillarda  yashay  oladi.  Mezotermlarga  mo’tadil 

kenglikdagi bir qancha turlar kiradi. 

 

Organizmlarning  asosiy  massasi  aktiv  termoregulyatsiya 



faoliyatiga  ega  bo’lmaydi.  Uning  aktivligi  tashqi  tomondan 

oladigan  issiqlikka,  tanasining  harorati  esa  atrof  muhit  haroratiga 

bog’liq. Ana shunday organizmlar poykiloterm yoki ekzoterm deb 

ataladi.  Qushlar  va  ko’pincha  sut  emizuvchilar  atrof  -  muhitni 

o’rab  turgan  haroratga  bog’liq  bo’lmagan  holda  doimiy  haroratni 

ushlab  turish  qobiliyatiga  ega  (biokimyoviy  reaktsiyalarning 

issiqligi  hisobiga.  Ana  shunday  organizmlar    gomoyoterm  (yoki) 

endoterm nomlarini olgan. 

 

Abiogen  omillarni  chuqurroq  o’rganishga  qiziquvchilar 



(Odum, 1986; Svetnik va boshq. 1987; Dedyu, 1990 va boshqalar) 

monografiya va ma‘lumotnomalar orqali tanishish mumkin.  

 


Download 1,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   230




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish