Echish. Ma’lumki, raqobatlashgan bozorda resurs (ya’ni, er) narxi uning pulda ifodalangan chekli mahsulotiga teng, ya’ni Erning puldagi chekli mahsuloti: Er maydoni 30 gektar bo`lgani uchun so`m. Demak

---

279 
Echish
. Ma’lumki, raqobatlashgan bozorda resurs (ya’ni, er) narxi uning 
pulda ifodalangan chekli mahsulotiga teng, ya’ni
Erning puldagi chekli mahsuloti:
Er maydoni 30 gektar bo`lgani uchun
so`m. 
Demak, fermer har bir gektar er uchun 5600 so`m renta to`laydi. 
Fermerning umumiy daromadi:
Er narxi=ijara to`lovlari/Foiz stavkasi=5600/0,1=56000 so`m bir gektari 
uchun.
Tayanch so`z va iboralar: 
ishlab chiqarish omillari ishlab chiqarish 
funksiyasi ishchi kuchining chekli maxsuloti chekli mahsulotning pasayishi chekli 
mahsulot qiymati kapital.
XVII 
BOB. TASHQI TA`SIRLAR VA DAVLAT SIYOSATI 
Reja
 
17.1.Tashqi ta’sirlar va bozor samarasizligi
17.2.Tashqi ta’sirlarga qaratilgan davlat siyosati 
17.1.Tashqi ta’sirlar va bozor samarasizligi
Ushbu bo`limda biz tashqi ta’sirlar iqtisodiy farovonlikka qanday ta’sir 
ko`rsatishini o`rganish uchun farovonlik iqtisodiyoti usullaridan foydalanamiz. Bu 
tahlil nima uchun tashqi ta’sirlar bozorlarni resurslarni samarasiz taqsimlashiga 
olib kelishini aniq ko`rsatadi. Bobning oxirida, biz bu turdagi bozor 
muvaffaqiyatsizliklarini shaxslar va jamiyat siyosatchilari bartaraf qiladigan turli 
yo`llarni ko`rib chiqamiz. 
Farovonlik iqtisodiyoti: Eslatma 
Biz 7-bobdan farovonlik iqtisodiyoti asosiy darslarini eslashdan boshlaymiz. 
Tahlilimizni aniq qilish uchun biz ma’lum bozor – alyuminiy bozorini ko`rib 
chiqamiz. 1-rasm alyuminiy bozori talab va taklif chizig`ini ko`rsatadi. 
Agar eslasangiz, talab va taklif chizig`i harajatlar va daromadlar haqida 
muhim ma'lumotlarni o`z ichiga oladi. Alyuminiy uchun talab chizig`i 
d Q
d X
M P
X
x




4 0 0
4
.
M R P
X



8 0 0 0
8 0
.
M R P
X









8 0 0 0
8 0
8 0 0 0
8 0 3 0
8 0 0 0
2 4 0 0
5 6 0 0


.
204000
20
2
400
2






X
X
R

---

280 
iste'molchilar to`lashga tayyor narxlarda o`lchanadigan alyuminiy miqdorini aks 
ettiradi. Har qanday berilgan miqdorda, talab chizig`i balandligi chekli xaridor 
to`lashga tayyor bo`lgan narxni ko`rsatadi. Boshqa so`z bilan aytganda, u 
iste'molchiga oxirgi sotib olingan alyuminiy birligining narxini ko`rsatadi. Xuddi 
shunday, taklif chizig`i alyuminiy ishlab chiqarish harajatlarini aks ettiradi. Har 
qanday berilgan miqdorda, taklif chizig`i balandligi chekli sotuvchi harajatlarni 
ko`rsatadi. Boshqacha qilib aytganda, u ishlab chiqaruvchi uchun oxirgi sotilgan 
alyuminiy birligining harajatlarini ko`rsatadi. 
Hukumat aralashuvi bo`lmasa, narx alyuminiy uchun taklif va talab 
muvozanatini to`g`irlaydi. Ishlab chiqarilgan va iste'mol qilingan alyuminiyning 
bozordagi miqdori 1-rasmdagi Q
bozor
sifatida ko`rsatilgan bozor muvozanatida u 
ishlab chiqaruvchi va iste'molchilarning umumiy ortiqchaligini maksimallashtirishi 
ma’nosida samaralidir. Bu shuni anglatadiki, bozor resurslarni shunday 
taqsimlaydiki, alyuminiyning iste'molchilar ushun umumiy qiymatidan ishlab 
chiqaruvchilar sotadigan alyuminiyning umumiy harajatlari ayrilgani (qiymat – 
harajat) maksimal darajaga yetadi.