E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Buyuk  milliy  inqilob
98

---

va N ankin shaharlari bosib olindi.  C han  Kayshi hukum ati qarorgohi  N ank in 
shahriga  k o ‘chirildi.  Barcha  buyuk  davlatlar  bu  hukum atni  tan   oldilar.
M arkaziy  ho kim iyat  q o ‘lga  kiritilgach,  in q ilo b n in g   asosiy  y etak chi 
kuchlari  —  G o m in d an   va  XKP  o ‘rtasida  b o ‘linish  yuz  berdi.  Bunga  Xitoy 
inqilobiy  vazifalariga  G om in d an   va  X K P  ning  turlicha  qarashlari  sabab 
b o ‘ldi.  C h u n o n ch i,  G o m in d an   m arkaziy hokim iyat egallanishi bilan  inqilob 
o ‘z  vazifasini  b ajard i,  deb  hisobladi.  Endigi  vazifa  m o ‘tad il  islo h o tn i 
zo ‘ravonliksiz  o ‘tkazishdan  iboratligini  e ’lon  qildi.
X K P   esa  inqilobni  davom   ettirish,  hali  X itoyda  kam   sonli  b o ‘lgan 
proletariat  gegem onligini  o ‘rnatish,  agrar  inqilobni  avj  oldirish,  mulkdo.-- 
larning  m ulkini  m usodara qilish,  barcha banklarni,  konlarni,  tem ir yo‘llarni, 
yirik  korxonalarni  m illiylashtirishni  talab  etdi.
Bu ikki siyosiy kuch o ‘rtasidagi  nizo 20 yil davom etgan fuqarolar urushini 
(1949-yilgacha)  keltirib  chiq ard i  va  shu  tariqa  birlashgan  u m u m m illiy 
inqilobiy  front  baTham  topdi.
Milliy  buyuk  inqilob  natijasida  G o m in d an n in g  
yakka  partiyaviy  hokim iyati  qaror  topdi.  G o m in - 
dan  X itoyda  iqtisodiyot  bozor  m unosabatlariga 
asoslangan  jam iyat  qurish  tarafdori  edi.  S huning 
uchun  ham   G o m in d an   hukum ati  xususiy  m ulkni  him oya  qildi  va  b u n d sy  
m ulkni  tugatishni  targ ‘ib  etuvchi  XKP  ga  qarshi  kurashdi.  Milliy  bozor 
rivojiga  g‘ov  b o la y o tg a n   ichki  boj  to ‘siqIari  bekor  qilindi.  C h et  el  sarm o- 
yadorlariga  ijaraga  berilgan  33  ta   korxonadan  20  tasi  qaytarib  olindi.
G om indan markaziy hokimiyatni kuchaytirishga urindi,  iqtisodiyotga davlat 
aralashuvini joriy  etdi.  Iqtisodiyotda  davlat  sektorini  vujudga  keltirdi.  Bundan 
tashqari,  ichki siyosiy barqarorlikka  erishish  maqsadida qator ijtimoiy islohotlar 
o ‘tkazildi.  M ehnat  to ‘g‘risida  qabul  qilingan  ijobiy  ruhdagi  qonun  kam  sonli 
ishchilar  sinfming  ahvoli  yaxshilanishiga  xizmat  qildi.  Biroq  agrar  masala  hal 
etilmadi.  Qishloqda  yirik  yer  egalari  hukmronligi  saqlanib  qola  berdi.
Tashqi  siyosatda  esa  Xitoyning  chet  davlatlar  bilan  im zolangan  noteng 
shartnom alarini  bekor qilish  yo‘li  tutildi.  1928-yilda  chet  el  tovarlari  uchun 
boj  to ‘lovi  tartibi  tiklandi.  Bu  bilan  ichki  bozor  ham   him oya  qilindi.
G o m in d a n   bilan  X K P  o ‘rtasidagi  um um m illiy 
b irla s h g a n   fr o n t  b a r h a m   to p g a c h ,  X ito y d a  
fuqarolar  urushining  ikkinchi  bosqichi  boshlan- 
di.  G o m in d an   «XKP ga qarshi urushga tayyorlana 
boshladi»  va  ko‘p  o ‘tm ay  uning  qurolli  kuchlariga  qarshi  hujum   boshlandi.
1930— 1934-yiIlarda  5  m arta  yurish  qilindi.  AQSH  90  m ln  dollar  yordam  
berdi.  300  ta  sam olyotdan  foydalandi.  Xitoyga  nem is  generali  Fon  Sekt 
keldi  va  harbiy  operatsiyalarga  boshchilik  qildi.  Bu  davrda  X K P  qurolli 
kuchlarining  soni  300  m ingni  tashkil  etardi  (X K P  qurolli  kuchlari  Qizil 
A rm iya  d e b   atalgan).  X K P  1927-yildan  1936-yilgacha  X itoyda  sovetlar 
shaklidagi  p roletariat  va  d ehqonlar  inqilobiy  diktaturasini  o ‘rnatish  uchun