E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/334
Sana23.01.2022
Hajmi12,93 Mb.
#403727
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   334
Bog'liq
Jahon tarixi

Amerika  jam iyatidagi
 
m uam m olar
A Q SH  tashqi savdo aylanm asi  1914-yilda 2,3  mlrd.  dollarni tashkil etgan 
bo ‘lsa,  bu  ko‘rsatkich  1920-yilda  8  mlrd.  dollarga  yetdi.  Eksport  im portdan 
4 mlrd.  d o llaro rtiq  b o ‘ldi.  AQSH  xazinasida dunyo oltin  zaxirasining deyarli 
50  foizi  to ‘p!andi.  1914— 1920-yillar  m obaynida  AQSH  milliy  boyligi  2,5 
baravar  ortdi.
1920-yilga kelib butun  dunyoda ishlab chiqarilgan  m ahsulotning 47  foizi 
A Q SH   hissasiga to ‘g‘ri keldi. Ayni paytda A QSH  sanoatining turli tarm oqlari 
ham   gurkirab  rivojlandi.  M asalan,  dunyo  b o ‘yicha  avtom obilning  80  foizi, 
neftning  67  foizi  A Q S H da  ishlab  chiqarildi.
Shu  tariqa  AQSH  jah o n n in g   yetakchi  davlatiga,  m oliyaviy  m arkaziga 
va ja h o n   bozorining  qudratli  tayanchiga  aylandi.
Y uqorida  qayd  etilganidek,  urush  A Q SH ni  ni- 
hoyatda  boyitdi.  Biroq  bu  narsa  A m erika  ja m i- 
yatidagi ijtimoiy m uam m olam i butunlay hal etgani 
y o ‘q.  A ksincha,  bu  ijtim oiy  m uam m o lar  keskinlashib  bordi.  C h un on chi,
1918-yilning  oxirida  ishsizlar  soni  3  m ln  dan  ortiq  kishini  tashkil  etdi. 
U rush  yillarida  kundalik  xalq  iste’mol  tovarlari  ishlab  chiqarish  kamaydi.
AQSH  m onopoliyalari to ‘plagan  boylik yildan yilga  o ‘sdi.  Biroq  m ehnat 
ahli  turm ush  darajasi  boylik bilan  teng  o ‘sm adi.  N atijada  ishchilar o ‘z  haq- 
huquqlari  u ch u n   kurasha  boshladilar.  Bu  kurashda  qatnashganlam ing  soni
1919-yilda  4  m ln  dan  ortiq  kishini  tashkil  etdi  va  ular  44—48  soatlik  ish 
haftasini  talab  qildilar.
A Q SH   hukm ron  doiralari  ishchilar  harakatiga  va  ularning  s o i   tashki- 
lo tla ri  faoliyatiga  m avjud  konstitutsiyaviy  tuzum ga  qarshi  suiqasd  deb 
q aradilar.  S hu  tufayli  m am lak atd a  o ‘zgacha  fikrlovchilarga  qarshi  eng 
shafqatsiz va mislsiz qatag‘o n  avj  oldirildi.  Xususan, A Q SH   hukum ati  1918- 
yilda  «D a’vatkorlik  to ‘g ‘risidagi  hujjat»ni  qabul  qildi.  Hujjat  m am lakatdagi 
mavjud  tuzum   to ‘g‘risida  bildiriladigan  har  qanday  salbiy  fikrlarni  jinoyat, 
deb  e i o n   qildi.  Bunday  ayblovga  uchraganlar  yo  10  m ing  dollar  jarim a 
to ia r d i,  yoki  20  yil  m uddatga  ozodlikdan  m ahrum   etilardi.

m ingdan  ortiq  kishi  shunday  jazolarga  m ahkum   etildi.  1919-yilda 
sanoatda  xususiy  m ulkdorlikni  qoralovchi  har  qanday  d a’vat  m an   etildi.
1920-yilda o ‘zgacha flkrlashda shubha qilinganlikda ayblanib,  10  mingga 
yaqin  taraqqiyparvar  arboblar  hibsga  olindi.  Kasaba  uyushm alari  ichida 
A m erika  M ehnat  Federatsiyasi  (A M F )  faollari  va  rasm iy  rahbariyatning 
siyosatiga  qarshi  chiquvchilar  ham   quvg‘in  ostiga  olindi.  Jum lad an ,  1920- 
yilda  kasaba  uyushm alari  harakatining  faollari,  italiyalik  m uhojirlar  Sakko 
va  V ansetti  bankini  talash  va  politsiyachini  o id iris h d a   ayblanib  qam oqqa 
olindilar.  Sud  ularni  o i i m   jazosiga  hukm   qildi  va  1927-yilda  ular  elektr 
stulga  o iq a z ilib   qatl  etildi.  Bu  m udhish  voqeaning  atayin  uyushtirilganligi 
faqat  Ikkinchi  jah o n   urushidan  keyin  dunyoga  m a ’lum   b o id i.
Shu  tariqa  A Q S H da  20-yillarning  2-yarm ida  o ‘zgacha  fikrlovchi  va  s o i  
tashkilotlar tugatildi.  A M F   1923-yilda  ishchi  tashkilotlar «B altim or-O gayo»
78



Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   334




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish