E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Yaqin  Sharq
 
muammosi
281

---

b o ‘lib qoldi.  Falastin arab davlati  esa tuzilm ay qoldi.  Buning oqibatida  1948- 
yil  birinchi  isroil-arab  urushi  yuz  berdi.  Bu  urushda  ishtirok  etgan  arab 
davlati  arm iyasi  yengildi.  C hunki  ular  qoloq,  zam onaviy  arm iyaga  ega 
b o ‘lm agan  davlatlar  edi.
Y ahudiylar  Falastin  arablarini  o ‘z  yerlaridan  quvib  chiqaraboshladilar. 
Buning  natijasida  0,5  m ln  falastiniik  arablar  Livan  davlati  hududiga  qochib 
o ‘tishga  m ajbur b o ‘ldi.  Misr,  Suriya,  Livan  va  lordaniya  Isroil  bilan  tinchlik 
shartnom asini  im zolashga  m ajbur  b o id ila r.
D unyo  sionistik  tashkilotlari  ko‘rsatgan  moliyaviy  yordam ,  G erm an i- 
yaning  Isroilga  to ia g a n   1  m lrd.  dollar  m iqdordagi  tovoni  ham d a  A Q SH  
k o ‘rsatgan  katta  yordam   tufayli  Isroil  qisqa  vaqt  ichida  qudratli  arm iyaga 
ega  davlatga  aylandi.  Yaqin  Sharq  strategik  xom ashyo  —  neftga  boy  o ik a . 
U  yerda  jah o n   neft  zaxirasining  50  foizi  mavjud.  A Q SH   bu  o ik a n i  o ‘z 
hayotiy m anfaati  doirasiga  kiritgan.  Ayni  paytda  unga bu  hududda  ishonchli 
ittifoqchi  ham   zarur  edi.  Isroilni  an a  shu  ittifoqchilikka  eng  m os  davlat 
sifatida  tanladi.
Arab  davlatlari  esa  qoloqligicha  qolaverdi.  B uning  ustiga  arab  davlatlari 
o ‘rtasida  m ustahkam   ittifoq  ham   y o ‘q  edi.  Buning  asosiy  sababi  m ustam - 
lakachi  davlatlam ing  arablarga  m ustaqillik  berish  davrida  bir  arab  davlati 
hududining bir qism ini  ikkinchi  arab  davlati  hududiga  q o ‘shib  yuborganligi 
edi.  Ik k in ch id an ,  S audiya  A rabistoni,  Iroq  (195 8-y ilgacha),  lo rd an iy a 
davlatlarida  hukm ron  sulolalar  o ‘zaro  nizoda  edilar.  Livanda  esa  davlat 
boshqaruvi  diniy jam oachilik  tam oyiliga  asoslanganligi  uchun  ularning  h ar 
biri  o ‘z  m anfaatini  um um arab  m anfaatidan  ustun  q o ‘yardilar.
Y aqin  S harq  m u am m o si  Buyuk  B ritaniya  va 
Fransiyani  ham  befarq qoldirm adi.  Bu  ikki  davlat 
ham   Yaqin  Sharqdagi  m anfaatlarid an  voz  ke- 
chishni  aslo  istam as  edi.  U lar  arab  davlatlarida 
hokim iyat  tepasida  o ‘zlariga  sodiq  hukum atlarning  turishi  u chu n  barcha 
choralarni  ko ‘rdi.
M anfaatlarig a  k atta  xavf tu g ilg a n   pay td a  u lar  agressiya  u y u sh tirish - 
dan  ham   tap  to rtm a d ila r.  C h u n o n c h i,  1956-yilda  sh un day   b o i d i .  Shu 
yil  o k tab r  o yida  Buyuk  B ritaniya,  F ransiya  va  Isroil  M isrga  qarshi  agres- 
siya  u yush tirdilar.  F aq atg in a  S S S R ning  Y aqin  S h arq d a  tin ch lik n i  tiklash 
u c h u n   z a ru r  b o i s a   k u c h   ish latish g a  ta y y o r  ek a n lig i  haq id ag i  q a ttiq  
bayonoti  agressiyani to ‘xtatishga m ajbu r etdi.  F alastin   arab xalqi  kurashini 
to ‘xtatg ani  y o ‘q.  1964-yilda  L ivan  h u d u d id a   F alastin   o zodlik  T ash kilo ti 
(F O T )  tuzildi.
Bu  tashkilot  o ‘z  oldiga  m ustaqil  F alastin  davlatini  tuzish  vazifasini 
q o ‘ydi.  Tez  o ra d a  u  15  m inglik  yaxshi  tayyorgarlik  k o ‘rgan  arm iyaga  ega 
b o id i.
1967-yilning  5-iyunida  Isroil  Misrga  yana  hujum   qildi.  Bu  um shda  M isr 
armiyasiga ju d a  k atta  talafot  yetkazildi.  U m sh  6  kun  davom   etdi.  Shu  davr