D em okratik
partiyaning
hokim iyatga kelishi
259
k o ‘paytirib yubordi. U 1970-yilda 3,5 m lrd iirani tashkil etdi. D avlat qarzi
esa 72 mlrd liraga yetdi.
Bunday sharoitda harbiylar yana siyosatga aralashdilar. U lar 1971 -yilning
12-m artida yana davlat t o ‘ntarishi o ‘tkazdilar. U nga general K. Evren
rahbarlik qildi. M am lakatda favqulodda holat joriy etildi. Biroq bu to ‘ntarish
m am lakatda siyosiy barqarorlikni ta ’m inlay olm adi. 1973-yilda m am lakat
prezidenti 16 turdan so‘ng saylanganligi buning isbotidir. 1980-yilda esa
hatto prezident saylashga erishilm adi ham . O qibatda yana davlat to ‘ntarishi
o ‘tkazildi.
B archa siyosiy p a rtiy a la r ta rq a tilg a n , deb e i o n q ilin d i. U la rn in g
rahbarlariga 10 yil davom ida siyosiy faoliyat bilan shug‘ullanish m an etildi.
Om m aviy axborot vositalari u chun qattiq senzura o ‘rnatildi. Biroq Yevropa
Ittifo q in in g aralashuvi bilan h arb iy lar yon berishga m ajb u r b o id ila r .
M am la k a tn in g yangi k o n stitu tsiy asi q abul q ilin d i. Siyosiy p a rtiy a la r
faoliyatiga ruxsat etildi. N atijada q ator yangi partiyalar («Vatan» partiyasi,
«To‘g‘ri y o i» partiyasi) tuzildi.
«Vatan» partiyasini T. 0 ‘zal, «To‘g ‘ri y o i» partiyasini esa S. D em irel
boshqardi. 1983-yilda
0
‘tkazilgan p arlam ent saylovida «Vatan» partiyasi
g ‘alaba qozondi va T. 0 ‘zal Bosh vazir lavozim ini egalladi. 1989-yilda
esa T urkiya P rezidenti lavozim iga saylandi. T. 0 ‘zal davrida m am lakatda
c h u q u r iqtisodiy islo h o tlar o ik a z ild i. C h u n o n c h i, 1986-yilda xususiy-
lashtirish to ‘g‘risida q o n u n qabul qilindi. 1988-yiidan davlat m ulkini sotish
boshlandi.
Biroq bundan k o ‘zlangan m aqsadga erishilm adi. C hunki davlat mulki
narxi q im m at b o ig a n i u c h u n , 1991-yil oxirigacha un in g atigi 5 foizi
xususiylashtirildi. 1991 -yilgi narlam ent saylovlarida «To‘g ‘ri y o i» partiyasi
g ‘alaba q ozond i. U ning rahbari S. D em irel hu k u m at tuzdi. 1993-yilda
T. 0 ‘zal vafot etgach, S. D em irel m am lakat prezidentligiga saylandi.
1995-yilda b o iib o ig a n saylovlarda N. Erbaqon («Farovonlik» partiya-
si) Bosh vazirlikka k o ia rild i.
T u rk iy a 0 ‘rta S h a rq d a iq tis o d iy
rivojlangan davlatlardan biri. Ayni paytda,
qudratli zam onaviy arm iyaga ham ega.
B iroq T u rk iy a m a m la k a t h ay o tin i
G ‘arbiy Y evropacha m odel asosida t o i a
q a y ta q u ris h g a m u v a ffa q b o i m a d i .
B u n g a , b i r i n c h i d a n , u n in g te x n ik -
iqtisodiy jihatd an orqada qolganligi sabab
b o i d i. M am lak at ah o lisin in g 50 foizi
ham on qishloq x o ‘jaligida band.
Ik k in c h id a n , d a v la t iq tis o d iy o tn i
qattiq m arkazlashtirgan va uning ustidan
t o i a nazorat o ‘rnatgan. C h u n o n ch i, sa-
260
Turqut zal.
Do'stlaringiz bilan baham: |