G ‘arb daviatiari
iqtisodiyoti gurkirab
rivojlanishining
sabablari
162
Yevropada birlashish
(integratsiya)
jarayoni
Yuqorida qayd etib o ‘tilgan om illar 1975-yilga kelib G ‘arb davlatlarining
ham m asida m ustahkam ijtim oiy ta ’m inot tizim i t o i a q aro r topishiga olib
keldi. Davlat bevalar, yetim lar, nogironlar, ko ‘p bolali oilalar, kam bag‘allik
chegarasidan past darajada yashayotgan fuqarolarga yordam ko ‘rsatilishini
tashkil etishni o ‘z zim m asiga oldi. M ehnat qilayotganlarning 52 foizidan 67
foizigacha b o ig a n qismi ishsizlikdan; 48 foizidan 94 foizigacha qismi baxtsiz
hodisalardan; 72 foizidan 100 foizigacha qismi kasallik tufayli m ehnatga
vaqtincha yaroqsizlikdan sug‘urta qilindi.
Pensiya yoshiga yetganlarning 80— 100 foizi pensiya ta ’m inoti oladigan
bo‘ldi. Davlat budjetining 28 foizidan 60 foizigacha qismi ijtimoiy xarajatlarga
ajratildi. Ishlayotgan xodim larga yuqori ish haqi to i a n a boshlandi. Bular
aholining iste’mol quvvatini oshirdi. M asalan, birgina Fransiyada har 1000
nafar ishchiga 636 dona avtom obil, 769 dona televizor, 844 d o n a m uzlatgich
to ‘g ‘ri keldi. Davlat m ehnat m unosabatlari m asalasini q o n u n bilan tartibga
soldi.
M ehnat to ‘g‘risidagi q onunlarda ish bilan band b o iis h , ishga yollash va
ishdan b o ‘shatish kabi m asalalarda ishchilarning zaru rh u q u q lari kafolatlandi.
Shu tariqa G ‘arbda yetuk industrial jam iyat qurilishiga erishildi.
G ‘arb davlatlarining iqtisodiy sohad a birlashish
jaray o n i G ‘arbning XX asr ikkinchi yarm idan
keyingi taraqqiyotining yana bir o ‘ziga xos xusu-
siyati edi.
U ru s h d a n k eyingi ahvol Y e v ro p a d a v la tla rin i iq tis o d iy m u a m m o -
larn i b irg a lik d a hal etish g a u n d a d i. 1951-yilda Y e v ro p a n in g olti d avlati
(B elg iy a, Ita liy a , L u k sem b u rg , G o lla n d iy a , G F R va F ra n siy a ) k o 'm ir
va p o i a t b o ‘y ich a Y evropa u y u sh m a sin i tu z d ila r. 1 9 5 7 -y ild a esa u
«Y evropa iq tiso d iy h am ja m iy a ti» ga a y la n tirild i. (U « U m u m iy bozor»
deb h am a ta la d i.)
1957-yilda im zolangan Rim shartnom asiga k o i a , bu olti davlat o ‘zaro
savdoda boj to ‘siqlarini tugatish va qishloq xo‘jalik m ahsulotlarining yagona
bozorini vujudga keltirishga qaror qildilar. 1973— 1995-yillar o ra lig id a Buyuk
B ritaniya, D aniya, Irlandiya (1973), Y unoniston (1981); Portugaliya va
Ispaniya (1986); Avstriya, F inlandiya, Norvegiya va Shvetsiya (1995) ushbu
ham jam iyatga a ’zo b o iib kirdilar.
1990-yildan bo shlab sarm o y a, to v ar va ishchi k u c h larin in g Y E IH
doirasid a e rk in h arak at qilishiga xalaqit qiluvchi b a rc h a t o ‘siqlar olib
tashlandi. 1991 -yilda Yevropani birlashtirish y o iid a yan a b ir katta qadam
q o ‘yildi. Shu yilning dekab ro y id a G ollandiyaning M aastrixt shahrida YEIH
ning 12 a ’zosi yagona Yevropani vujudga keltirish t o ‘g‘risida shartnom alar
im zoladilar. S hartnom alar quyidagi 3 g uruhdan iborat edi:
— Y evropaning yagona pulini (Yevro) joriy etish;
— Yevropa siyosiy ittifoqini shakllantirish;
— Y evropa Komissiyasini tasdiqlash.
163
Do'stlaringiz bilan baham: |