G erm aniya sanoatchilariga tanishtirdi. U chrashuv 4 soat davom etdi. G itler
nutqining asosiy m azm uni «Oq irq (aslida nem islar nazarda tutiladi) Yer
sharida yashovchi boshqa xalqlarni o'ziga b o ‘ysundirishi lozim », degan
iborada m ujassam langan edi. U chrashuvda sano atchi sarm oy ado rlard an
birining: «Buning u chun nim a kerak?» — degan savoliga A. G itler: «8 mln
kishilik armiya», — deb javob bergan.
Sarm oyadorlar G itler tim solida o ‘z niyatlarini am alga oshiaivchi shaxsni
ko‘rdilar. S hundan so ‘ng ular A. G itlerni fyurer, ya’ni dohiy, deb atab,
G itlerning hokim iyat tepasiga kelishi u chun ju d a qattiq kurash boshladilar.
Ayni paytda A Q SH sarm oyadorlari ham A. G itlern i m ablag1 bilan
ta ’minlab, unga hom iylik qildilar. U larning nazarida G itlerning hokim iyat
tepasiga kelishi Y evropada urushni m uqarrar qilib q o ‘yadi. Aynan shu urush
— AQSH sarm oyadorlari uchun b o ‘lg‘usi darom ad m anbayi hisoblanardi.
X o‘sh, G erm aniy ada fashizm hokim iyat tepasiga kelishining oldini olish
m um kin edim i? Ha, m um kin edi. Biroq oldini olib b o lm a d i. Bunga G er-
m aniyadagi antifashistik kuchlarning birlasha olm aganligi sabab b o ‘ldi. Bu
kuchlar asosan G S D P va G K P edi.
1932-yilda reyxstagga o ‘tkazilgan saylovda A. G itler partiyasi 33 foiz
ovoz olgan bo ‘lsa, G S D P 20 foiz va G K P 17 foiz — ikkalasi birgalikda 37
foiz ovoz olgan.
Bu ikki so‘l partiya ittifoq tuza olganda, fashistlarning hokim iyat tepasiga
kelishining oldi olingan b o la rd i. Afsuski, ular birlasha olm adilar. Bunga,
birinchidan, K om intern ko‘rsatmasi bilan (sotsial-dem okratlar bilan ham -
korlik qilm aslik t o ‘g ‘risidagi) ular o ‘rtasida paydo b o lg a n dush m anlik
m unosabati sabab b o ‘ldi. Ikkinchidan esa, ular fashizm xavfini yetarlicha
baholay olm adilar.
1932-yil 6-noyabrdagi saylovdan so ‘ng yirik m onopoliyalar, bankirlar
va generallar uzil-kesil fashistlar tom onig a o ‘tdilar. U lar so ‘l kuchlarning
ittifoqi tuzilib qolishidan c h o ‘chib, G indenburgga m axsus xat jo ‘natganlar.
X atda G itlerni darhol reyxkansler (im periya bosh vaziri) etib tayinlash ta-
lab etilgan edi.
1933-yilning 4 -y a n v a rid a G itle r G e rm a n iy a n in g yirik va yetak ch i
sanoatchilari, sarm oyadorlari bilan uchrashuv o ‘tkazdi. U chrashuvda G itler
kansler bo ‘lishi kerak, degan qarorga kelindi. 1933-yiIning 30-yanvarida
G indenb urg A. G itlerni G erm aniyaning reyxkansleri etib tayinladi. Aslida
esa, 1933-yilda G erm aniyada davlat boshqaruvining bir (burjua dem okratik)
shaklining boshqa bir shakli, y a’ni to talita r diktatura bilan alm ashinuvi yuz
berdi.
Fashizm — bu, davlat boshqaruvining terro rch i
to talitar shakli, hukm ron doiralarning eng reak-
sion va agressiv kuchlari m anfaatini ifodalovchi
oqim . U dastlab Y evropada (Italiyada) vujudga kelgan. «Fashizm » atam asi
«fashio» so ‘zidan olingan b o iib , «to‘da», «uyushm a» degan m a ’nolarni
Do'stlaringiz bilan baham: