E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»

Tashqi  siyosat
kabi gigant  korporatsiyalar milliardlarcha foyda ko‘rmoqda.  M am lakatda tem ir 
va  ko ‘m ir  konlari  b o ‘lm asa-da,  elektron  sanoatning  tayyor  m ahsulotlari, 
avtom obillar,  kim yo  sanoati  m ahsulotlari,  optika,  sintetik  tola  va  boshqa 
m uhim   tovarlarni  eksport  qiladi.
Yaponiya avtom obillar,  kem alar,  ro‘zg‘o r elektr texnika asboblari,  sanoat 
robotlari  ishlab  chiqarish,  stanoksozlik  jihatidan  dunyoda  birinchi  o ‘rinni 
egallaydi.  Baliq  ovlash  b o ‘yicha  dunyoda  1-o‘rinda  turadi.  D unyoning  15 
foizdan  ortiq  balig‘ini  ovlaydi  va  uni  qayta  ishlaydi.  Dunyoning  2  foiz  (127 
mln)  aholisiga  ega  b o ‘lgan  Yaponiya jah o n n in g   13,3  foiz  m ahsulotini  ishlab 
chiqaradi.
Yaponiya tashqi siyosatida San-Fransisko shartno- 
m asidan  so ‘ng  A Q SH   asosiy  hal  qiluv chi  rol 
o ‘ynadi.  1954-yil  dekabrida  Bosh  vazirlik  lavozim ini  egallagan  X atoyam a 
o ‘z dasturining bir punktini  Sovet  davlati  bilan  m unosabatlarni  yaxshilashga 
bag‘ishladi.  N atijada  1956-yil  oktabrida  ikki  m am lakat  o ‘rtasida  diplom atik 
m unosabatlar  tiklandi.  Yapon  fuqarolari  o ‘z  vatanlariga  qaytarildi.  T inch 
okean  sh im o li-g ‘arbida  baliq  ovlash,  dengizda  halokatga  uchraganlarga 
yordam   berish  t o ‘g ‘risida  bitim lar  tuzildi.
1957-yil  dekabrda  sovet-yapon  savdo  shartnom asi  im zolandi  va  tovar 
ayirboshlash  y o ‘lga  q o ‘yildi.
Shu  b ila n   b irg a  1960-yil  Kisi  h u k u m a ti  A Q S H   bilan  «xavfsizlik 
shartnom asi»ni  imzoladi va u  1970-yilda  uzaytirildi.  Unga  muvofiq,  Yaponiya 
hududida  A Q S H ning  118  ta  harbiy  obyekti  b o ‘lib,  ularga  50  mingga  yaqin 
harbiylar joylashtirilgandi.  Yaponiya A Q SH ning Vetnamdagi  urushini q o ‘llab- 
quw atladi.
Sobiq  bosh  vazir  Tanaka  A m erikaning  «Lokxid»  aviakom paniyasidan 
katta  m iqdorda  pora olganligi  fosh b o ‘ldi.  M am lakatda  korrupsiya  kuchaydi.
1974-yil  dekabrda  Bosh  vazirlik  lavozim iga  kelgan  Miki  zo ‘rg‘a  2  yil  turdi 
va  Fukudaga  o ‘z  o ‘rnini  b o ‘shatib  berdi.  U ning  davrida  Y aponiyaning 
«U m um iy  bozor»  davlatlari  bilan  raqobati  kuchaydi.
1972-yilda  Xitoy  bilan  diplom atik  m unosabatlar   rnatildi.  1978-yilda 
esa  tinchlik  va  d o ‘stlik  to ‘g‘risida  bitim   tuzildi.  1990-yillarda  Y aponiya  o ‘z 
taraqqiyotining  yuqori  c h o ‘qqisiga  ko‘tarildi.  Lekin  Osiyoda  uning  Janubiy 
Koreya, Tayvan, Tailand,  Malayziya  kabi  raqobatchilari  kuchayib borm oqda.
Siyosiy  hayotda  1955-yildan  beri  Liberal-dem okratik  partiya  h u k m ro n - 
lik  qilib  kelm oqda.  Korrupsiya,  p o rax o‘rlik,  tovlam achilik  tez-tez  k o ‘zga 
tashlanadi.
XXI  asr  boshlariga  kelib  Y aponiyada  siyosiy  kuchlar  qayta  guruhlandi. 
2000-yilda  o ‘tkazilgan  saylovlarda  L iberal-dem okratik  partiya  rahbari  M ori 
Bosh  vazirlik  lavozimiga  saylandi.  Lekin  u  ham   korrupsiya  bilan  bog‘liq 
janjalga  aralashib  qoldi  va  iste’foga  chiqdi.  S hundan  so‘ng  J.  K oidzum i 
Bosh v az irb o ‘lib qoldi va u tartibni ancha kuchaytirdi.  H ukum atda beqarorlik 
davom   etib,  2006-yil  sentabrda  Bosh  vazirlik  lavozim iga  Sundzo  Abe  keldi.
238

---