E. Z. Nuriddinov n izom iy nom LI tdpu «Xorijiy m am lakatlar tarixi»



Download 12,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet201/334
Sana23.01.2022
Hajmi12,93 Mb.
#403727
1   ...   197   198   199   200   201   202   203   204   ...   334
Bog'liq
Jahon tarixi

Islohotlar  va
 
Yaponiyaning
 
iqtisodiy  taraqqiyoti
1946-yilda  Y aponiya  p arlam en ti  ag rar  islohot 
t o ‘g ‘risida  q o n u n   qabul  qildi.  U ning  m aqsadi 
pom eshchik  yer egaligini  tugatish edi.  D avlat yer 
egalari  yerini  sotib  oldi  va  ularni  dehq on larga 
sotdi.  Shu  tariqa  pom eshchik  yer  egaligi  tugatildi.  E ndilikda  m am lakat 
qishloq  xo ‘jaligida  katta  b o ‘lm agan  ferm er  xo‘jaliklari  asosiy  rol  o ‘ynay 
boshladi.
Sanoatni  tiklash  u chun  ham   barcha  zarur choralar  k o ‘ri!di.  Ayni  paytda 
A Q SH   reparatsiya  olishni  to ‘xtatdi.  Yapon  xalqi  yuksak  vatanparvarlik, 
m eh n atse v arlik ,  n ih o y atd a  in tiz o m lilik ,  to q atlilik   va  sab r-b ard o sh lilik  
nam unalarini  ko‘rsatib  m ehnat  qildi.  Ayni  paytda  yapon  xalqi  o ‘ta  tejam kor 
xalq  ham dir.  B undan  tashqari,  ish  beruvchilar  bilan  xodim lar  o ‘rtasida 
yaponlargagina xos bo ‘lgan  ham korlik vujudga keldi.  U nga ko‘ra,  ish beruvchi 
bilan  xodim   o ‘rtasida  shartnom a  tuzilar  edi.
S h artn o m ad a  korxona  xodim   to   pensiyaga  ch iq q u n ch a  ish  bilan  ta ’- 
m in la sh ,  xodim   esa  shu  yillar  m o b ay n id a  sid q id ild an   m e h n a t  qilish 
m ajburiyatini  olardi.  B undan  tashq ari,  Y aponiyaning  harbiy  xarajatlari 
n ihoyatda  kam   b o ‘lib,  yillik  ijtim oiy  m ahsulot  q iym atining  atigi  1  foizini 
tashkil  etardi.  Bu  hol  bu tu n   kapital  m ablag‘ning ju d a  katta  qism ini  ishlab 
ch iq arish g a  y o ‘n altirish g a  im k o n   b e ra r  edi.  Y ap o n larg a  xos  y an a  bir 
xususiyat  o ‘zgalar yutug‘ini  erinm ay o ‘rganish va  ulardan  unum li  foydalana 
olishdir.
Y uqoridagi  om illar  Y aponiyaning  gurkirab  rivojlanishini  ta ’m inladi. 
C hunonch i,  1951 -yildayoq  sanoat  ishlab chiqarishi  urushdan  oldingi  darajaga 
yetdi.  1951—70-yillarda  m am lakat  iqtisodiyotining  yillik  o ‘sishi  o ‘rtacha 
14,6  foizni  tashkil  etdi.
1950-yil  y o zid a  A Q S H n in g   K o reyadagi  u ru s h i  m u n o sa b a ti  b ila n  
Y aponiyaga  ju d a  ko‘plab  harbiy  buyurtm alar  berildi.  N atijada  Y aponiya 
valuta  zaxirasi  1952-yilda  1  mlrd  dollarni  tashkil  etdi.  1960-yiiga  kelib 
Y aponiyada  sanoatning  yillik  o ‘sishi  20  foizni  tashkil  qildi.  B unday  o ‘sish 
hech  bir m am lakatda b o lg a n   em as.  «Yapon  m o ‘jizasi»  dunyoni  lol  qoldirdi.
O lim la rn in g   k u za tish ig a  q a ra g a n d a ,  bu  m o ‘jiz a n in g   siri  qu yidag i 
sabablarga  bog‘liqdir:
1.  Asosiy kapitalning yangilanishi.  Sanoat  korxonalarida  barcha  eskirgan 
jih o z la r  50-yillarda  alm ashtirildi.  Bu  narsa  1960-yilda  o ‘rta  va  m ayda 
korxonalarga  ham  joriy etildi.  C hunki  30  foiz  ishchilar shunday korxonalarda 
ishlaydi.
2.
  Harbiy  buyurtm alar.  Koreya  va  V etnam   urushlari  m unosabati  bilan 
berilgan  buyurtm alar  sanoatchilarga  ju d a  katta  foyda  keltirdi.  K eyinchalik 
m am lakatning  o ‘zida  buyurtm a  k o ‘paydi.
3.  U rushdan  keyin  harbiy  xarajatlarning  yo‘qligi.  C hunki  A Q SH   80% 
harbiy  x arajatni  m oliyalashtirdi.  H arbiy  x arajatlar  1970-yilga  kelganda 
budjetning  1,2  foizini  tashkil  etdi.
236


4.
  K onsernlarning  k o ‘ptarm oqliligi  kapitalni  aylantirishda  q o ‘l  keldi. 
M asalan,  kem asozlik  korxonalari  qiyin  paytlarda  m ashinasozlik,  xim iya 
jihozlari,  turbinalar  va  boshqa  m ahsulotlar  ishlab  chiqarishga  m oslashgan.
5.
  Davlat  m onopolizm ining  xususiy  korxonalar  bilan  yaqinligi.  Vazirlar 
M ahkam asida tashkil  etilgan  Iqtisodiy rejalashtirish q o ‘mitasi ichki  va tashqi 
b o z o r  m u h itin i  o ‘rg a n a d i  h a m d a   ilm iy -te x n ik a v iy   a x b o ro tn i  b a rc h a  
korxonalarga  tarqatadi.
Davlat  eng  m uhim   sanoat  tarm oqlari  bo ‘lgan  atom   sanoati,  raketasoz- 
lik va boshqalarni  ham da  ilm iy-tadqiqot  ishlarini  m oliyalashtiradi  va  kapital 
q o ‘yishini  m uvofiqlashtiradi.  Y aponiyada  rejalashtirishdan  ustalik  bilan 
foydalaniladi.
Y ana  m uhim   tom oni  m a’lum   bir  tu m an d a  uy-joy,  kom m unikatsiya, 
vodoprovod  va  boshqa  infratuzilm ani  yuzaga  keltirish  bilan  davlat  ishlab 
chiqarish  kuchlarini jam laydi.  Davlat  hisobidan  ko‘pIab  sanoat  korxonalari 
yangi  joylarga  k o ‘chiriladi.
6.  Boshqa  m am lakatlar  tajribasidan  texnik  yordam   to ‘g‘risida  bitim lar 
tuzish,  litsenziyalar  sotib  olish  yo‘lidan  juda  keng  foydalaniladi.  Lekin  bu 
narsa  m am lakat  ichkarisida  ilm iy-tadqiqot  bazasiga  salbiy  t a ’sir  etishini 
hisobga  olib,  ilm iy-texnik  izlanishlarga  har  10  yilda  6  baravardan  k o ‘p 
mablag1 sarflamoqda.
7.  Ilm iy-texnika  inqilobini  bevosita  ishlab  chiqarishda  nihoyatda  tez 
q o ‘llab  sam aradorlikka  erishm oqda.  Bir  soha  chiqindilarini  boshqa  siklga 
yo‘naltiriladi.  Jum ladan,  neftni qayta  ishlash — sintetik m ateriallarga,  kimyo
—  qurilish  m ateriallariga  va  h.k.

Download 12,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   197   198   199   200   201   202   203   204   ...   334




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish