E в oc ита ва билв

Tok stablizatorlari. Tok stablizatorlarining chiqish qarshiligidan tashqari asosiy ko‘rsatkichlaridan biri bu chiqish tokining stablizatsiya koeffisienti bo’lib, kirish toki nisbiy o‘zgarishining yuklanish toki nisbiy o‘zgarishiga nisbati bilan aniqlanadi.
 (2.9)



2.2-rasm. Bipolyar tranzistorning kirish tavsifnomasi.
Kam quvvatli tok stablizatorlarida o‘zgaruvchan tokka nisbatan qarshiligi juda katta bo‘lgan bipolyar (maydonli) tranzistorlardan foydalaniladi, chunki uning volt-amper tavsifnomasida u orqali o‘tayotgan tok unga qo‘yilgan kuchlanishga bog‘liq bo‘lmagan qismi mavjud (2.2-rasm).

Tok stablizatori sifatida 2.3-rasmda tasvirlangan maydonli tranzistorlardan ham foydalanish mumkin, bu sxemada stablizatsiya istok zanjiriga ulangan R_i rezistor vositasidagi chuqur manfiy teskari bog‘lanish hisobiga hosil qilinadi. Tranzistor  toki oqishi hisobiga R_i rezitorda yuzaga kelgan kuchlanish tushuvi absolyut qiymati jihatdan zatvor-istok kuchlanishiga teng.

 deb yozib olgan holda maydonli tranzistorning stok-zatvor tavsifnomasini quyidagi ko’rinishda yozish mumkin.
.
bunda I_S0 zatvor kuchlanishi U_zi=0 bo’lgandagi stok toki.
Tok kesimi  vaqtidagi U_kes zatvor-istok kuchlanishi hisobga olingan holda

Tok bo‘yicha yaxshi stablizatsiyani hosil qilish uchun R  qarshilik mumkin qadar katta bo‘lishi lozim, bu esa o‘z navbatida tranzistor ichki qarshiligining ortishiga olib keladi. Tranzistorning ichki qarshiligi

ifoda bilan aniqlanadi, bunda  bo‘lganda  stok-istok differnsial qarshiligi bo‘lib, 80-100 kOm oralig‘ida bo‘ladi.
Tok stablizatorlarining (2.3-rasm) sxemasi ikki qutublidan iborat bo‘lib, uni istalgan omik qarshilik sifatida qo‘llash mumkin. Uning bu xususiyatidan parametrik kuchlanish stablizatorlarining stablizatsiya koeffisientini oshirish maqsadida qo‘llash mumkin. Buning uchun tranzistor 2.1- rasmda tasvirlangan  rezistor o‘rniga ulanadi, natijada stablizatsiya koeffisienti 104 qadar oshishi mumkin.

2.3-rasm. Maydonli tranzistorni parametrik tok stablizatori sifatida qo‘llash sxemasi.