Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

капитал таъмирлашда
улар 
тўлиқ қисмларга бўлинади ва эскирган қисмлар алмаштирилади. Ускуна-
ларни икки марта капитал таъмирлаш орасидаги муддат 
таъмирлаш цикли
деб аталади. Машина ва ускуналар, қоидага кўра, махсус заводларда таъмир-
ланади. 
Ўртача таъмирлаш
техник мазмуни, мураккаблиги, бажариладиган иш 
ҳажми ва даврийлигига кўра, капитал таъмирлашдан фарқ қилади ҳамда 
сарфланувчи маблағ, вақт ва кучни нисбатан камроқ талаб этади. Жорий 
таъмирлаш каби у ҳам машина ѐки ускунадан фойдаланувчи корхонанинг 
ўзида амалга оширилиши мумкин. 
Жорий таъмирлашда 
асосан асбоб-ускуналар тозаланади, мойланади, 
текширилади, майда камчиликлари бартараф қилинади, яъни ускуналарнинг 
фойдаланишга доимий тайѐрлиги таъминланади. 
Асосий фондларни таъмирлаш ва уларга хизмат кўрсатиш мажмуаси
 
режали-олдини олувчи таъмирлаш тизимига
(РООТ) бирлаштирилади ва 
корхона бош механиги томонидан бошқарилади. Деярли ҳар бир корхонада 
РООТ ўтказилишини қайд қилиш журналлари мавжуд бўлиб, уларда 
профилактика ва таъмирлаш тадбирларини ўтказиш тартиби ва графиги 
белгилаб қўйилади.

---

Корхона 
7.2.3-расм. Корхона асосий фондларини қайта ишлаб чиқариш 
босқичлари 
Таъмирлаш ишлари туфайли корхона асосий фондларнинг жорий 
эксплуатацияга тайѐрлигини таъминлайди. Бироқ шу билан бир қаторда 
корхона асосий фондларни яратиш, фойдаланиш, амортизация, қайта тиклаш 
каби босқичларни ўз ичига олувчи такрор ишлаб чиқариш амалларини 
доимий равишда бажаришга интилиши лозим. Бу босқичларни қуйидаги 
чизма ѐрдамида акс эттириш мумкин (7.2.3-расм). 
Такрор ишлаб чиқариш циклида асосий фондларни яратиш жараѐни 
корхонадан ташқарида амалга оширилади ҳамда асосан қурилиш соҳаси, 
машинасозлик, асбобсозлик ҳамда асосий фондларни яратиш билан 
шуғулланувчи бошқа соҳалар билан боғлиқ бўлади. Асосий воситаларни 
такрор ишлаб чиқаришнинг қолган босқичлари корхона ҳудудида амалга 
оширилади. Бироқ барча ҳолларда ҳам асосий фондларни такрор ишлаб 
чиқариш туфайли корхоналар ишлаб чиқаришни модернизация қилиш ҳамда 
ривожланиб бораѐтган бозор муносабатлари шароитларида иқтисодий ва 
техник барқарорликка эришишларини таъминлайди.