Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

3.4. Корхонани тугатиш ва қайта ташкил қилиш 
Корхона фаолиятини тўхтатиш уни тугатиш ѐки қайта ташкил қилиш 
шаклида амалга оширилиши мумкин. Ишлаб чиқаришнинг барқарор 
эмаслиги, молиявий қийинчиликлар, сурункали зарар кўриш ва тўлов 
қобилиятининг йўқолишини корхоналарни тугатиш ѐки қайта ташкил 
қилишга асосий сабаб қилиб кўрсатиш мумкин. 
Корхонани қайта ташкил қилиш – бу, унинг бирлашиб кетиши, 
қўшилиши, бўлиниши, ажралиб чиқиш ва шаклини ўзгартириши дегани. 
Корхонани қайта ташкил қилиш таъсисчи (таъсисчилар) ѐки корхона 
бошқаруви қарорига мувофиқ амалга оширилади. Қайта ташкил қилиш 
корхонанинг ишлаб чиқариш кўрсаткичлари, молиявий ва иқтисодий 
кўрсаткичлари аввалгига нисбатан яхшиланишига хизмат қилиши лозим.
Корхонани тугатиш ҳуқуқий хатти-ҳаракат бўлиб, ишлаб чиқариш ва 
хўжалик юритиш фаолиятининг тўхтатилишини англатади. Корхона 
тугатилганда у давлат рўйхатидан чиқарилади, унинг банкдаги ҳисоб рақами 
ѐпилади ҳамда муҳр, штамп ва бошқа реквизитлари ҳақиқий эмас деб 
ҳисобланади. 
Корхонани тугатишга қуйидагилар сабаб бўлиши мумкин: 
-
ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулот(иш, хизмат)га бўлган талабнинг 
пасайиб кетиши ѐки умуман йўқолиши; 
-
ишлаб чиқаришнинг зарар келтириши; 
-
ишлаб чиқаришниннг атроф-муҳит ҳамда аҳоли ҳаѐтига хавф 
туғдириши; 

---

-
корхонанинг бино ва иншоотлари, асбоб-ускуналари ва бошқа 
воситаларидан иқтисодий жиҳатдан унумлироқ, янада сифатли ва 
истеъмолчилар талабига жавоб берувчи маҳсулотлар ишлаб чиқаришда 
фойдаланиш имкониятининг юзага келиши. 
Корхонани тугатишда тугатиш комиссияси тузилиб, унга кредиторларга 
корхона тугатилганини хабар қилиш, кредиторларни аниқлаш ва дебиторлик 
қарзини ундириш чораларини кўриш, шунингдек, корхонанинг тугатилиши 
сабабли ишсиз қолган ходимлар иш билан таъминланишига ѐрдамлашиш 
вазифаси юкланади. Корхонани тугатиш жараѐнида оралиқ тугатиш баланси 
тузилиб, унга тугатилаѐтган корхонанинг мулки, кредиторларнинг талаблари 
ва уларни кўриб чиқиш натижалари рўйхати киритилиши лозим. Ушбу 
баланс корхонанинг таъсисчиси (таъсисчилари) ѐки корхонани тугатиш 
тўғрисида қарор чиқарган идора томонидан тасдиқланади. Тугатиш 
комиссияси унинг айби билан келтирилган зарар учун жавобгар ҳисобланади. 
Таянч иборалар 
Ташкил қилиш тамойиллари, корхона мулки, шўъба корхоналари,
ваколатхоналар, ҳуқуқий шахс мақоми, корхона Низоми, таъсис шартномаси, 
корхона мулкини шакллантириш, корхоналарнинг давлат томонидан 
рўйхатга олиниши, корхонани қайта ташкил қилиш, корхонани тугатиш,
тугатиш комиссияси.