Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

21.3. Венчур асосидаги молиялаштиришнинг устивор йўналишлари. 
Венчур капиталидан фойдаланиб инвестиция фаолиятини амалга 
ошириш асосан кичик ва ўрта корхоналар тизимида кенг тарқалган бўлиб, 
ушбу фаолият янги ишланмалар, технологиялар ва товарлар ишлаб 
чиқаришга йўналтирилган инвестицияларни қамраб олади. 
Инновацияларнинг ўзига хос жиҳати сифатида турли даражалардаги 
таваккалчиликлар билан боғлиқ бўлиши венчур капиталидан фойдалиниш 
заруратини тақозо этади. Хориж тажрибасидан маълумки, венчур бизнеси 
соҳасида фаолият юритувчи корхоналар ўз инвестиция маблағларини асосан 
акционерлик компанияларининг қимматли қоғозларига киритишга ҳаракат 
қилишади. Инвестиция маблағлари тижорат кредити кўринишида 7 йилгача 
бўлган муддатга тақдим этилади. Бундан ташқари, венчурли инвестициялаш 
аралаш шаклда ҳам амалга оширилиши мумкин бўлиб, бунда инвестиция 

---

маблағларининг бир қисми акционерлик капиталига киритилади, қолган 
қисми эса инвестиция кредити сифатида тақдим этилади
4
.
Венчурли бизнес бу тўғридан-тўғри инвестициялаш тармоғининг акцио-
нерлик капиталига йўналтирилган қисми бўлиб ҳисобланади. Венчурли 
капиталга яқин бўлган яна бир молиялаштириш манбаи сифатида рискли 
капитални келтириб ўтиш мумкин.
Рискли капитал деб инновацион корхоналар вужудга келиши ва фаолият 
юритишининг дастлабки даврида, яъни янги ғояларнинг пайдо бўлишидан то 
ижобий натижалар олиниб, янги маҳсулот ишлаб чиқаришгача бўлган даврда 
ушбу корхонани молиявий қўллабқувватлашнинг ягона манбаи сифатида 
намоѐн бўладиган капиталга айтилади. Венчурли капиталнинг асосий 
мақсади бўлиб, инвестиция киритиш натижасида етарлича юқори фойда 
олиш ҳисобланади. Бунда инвестор аввал киритган инвестиция маблағлари 
ѐрдамида ижобий ривожланишни таъминлай олган корхонанинг активлари-
даги ўзининг улушини шу соҳада фаолият юритадиган бирор-бир йирик 
компанияга сотиш орқали ўз фойдасини олади. (21.3.1- расм).