E nuritdinov

organizmning ichki muhitini tashkil etadilar. Limfa va to'qimalararo suyuqlikning 
hosil bo'lish mexanizmlarini ilk bor K.Ludvig b'rganib 
chiqqan. Uning filtratsion nazariyasiga ko'ra limfa qon bosimining o'zgarib 
turishi  natijasida  paydo  bo'ladi.  Keyinchalik  bu  nazariyani  E.Starling  qo'llab 
quyvatladi.  Uning  fikricha,  limfaning  hos.il  bo'lishida  gidrostatik  bosimdan  tashqari 
onkotik  bosiraning  ham  ahamiyati  juda  katta.  Qon  kapillarlarida  gidrostatik 
bosimning  oshishi  limfa  paydo  bo'lishida  asosiy  omil  hisoblanadi  va  aksincha, 
onkotik  bosimning  oshib  ketishi  limfa  hosil  boMish  jarayonida  salbiy  ta'sir  etadi, 
ya'ni tormozlovchi omil hisoblanadi. 
Limfa  qon  singari  gomeostazning,  ya'ni  organizm  ichki  mubitning  doimiyligida 
ishtirok  etadi.  Limfa  orqali  ko'pgina  oqsillar  to'qimalar  bo'shligidan  qonga 
qaytariladi 
va 
organizmda 
suvning 
qayta 
taqsimlanishida,  moddalar 
almashinuvida,  suv  hosil  bo'lishida,  ovqat  hazm  qilish  va  so'rilish  jarayonlarida 
ishtirok  etadi.  Yog'lar  va  yog'da  erituvchi  moddalarning  so'rilishi  va  tashilishida 
ham ishtirok etib organizmning immunitet reaksiyalarida muhim rol o'ynaydi, 
Limfa  ishqoriy  muhitga  ega  bo'lgan  suyuqlik.  Uning  pH  reaksiyasi  7.35-9.0 
atrofida.  Turli  a'zblarda  limfa  hosil  bo'lishida  sezilarli  farq  bor.  Limfa  hammadan 
ko'p  jigarda  hosil  bo'ladi.  A'zolaraing  1  kg  massasi  ga  hisoblanganda  bir  kecha-
kunduzda jigarda 21-36 ml, yurakda 5-18 ml, taloqda 3-l2 ml, skelet mushaklarida 
2-3 ml limfa hosil bo'ladi. 
Katta  odam  organizmida  bir  kunda  limfa  tomirlari  orqali  qonga  1000-3000  ml 
limfa oqib tushadi. 
Organizm  och  qolganda  yoki  uncha  yog  Mi  bo'lmagan  taom  yegandan  keyin, 
limfa  yo'llaridan  yig'ilgan  limfa  rangsiz,  deyarli  tiniq  suyuqlik  bo'lib, 
oqsillarning  taxminan  ikki  baravar  kamligi  bilan  qon  plazmasidan  farq  qiladi. 
Ko'krak  yo'iining  limfasi,  shuningdek  ichakning  limfa  tomirlaridan  yog'li  taom 
yeyilgandan 6-8 scat keyin olingan limfa sutday oq bo'lib, tiniq emas, chunki unda 
ichakdan  so'rilgan-emulsiyaga  aylangan  yog'  zarralari  bor.  Limfada  oqsillar 
kamroq  boMgani  uchun,  uning  yopishqoqligj  va  solishtirma  og'irligi  qon 
plazmasinikidan kam. Limfa ishqoriy reaksiyali. 
Limfada fibrinogen va protrombin borligidan, u ivib, g'ovak, biroz sarg'tsh laxta 
hosil qila oladi. Limfada eritrotsitlar yo'q, faqat juda ozgina donali leykotsitlar bor. 

---

 
24 
Odamning  ko'krak  yo'iining  1  mm
3
  limfasida  2000  dan  20000  gacha  limfotsit 
topilgan.  Bunga  sabab  shuki,  limfotsitlar  limfa  tugunlarida  hosil  bo'ladi  va  ulardan 
limfa oqimi bilan qonga o'tib ketadi. 
Qon  to'qimalarni  teshib  o'tuvchi  mayda  qon  tomirlari-kapillarlar  ichida 
harakatlanayotganda  qon  plazmasining  ba'zi  tarkibiy  qismlari  shu  tomirlarning 
devorlari  orqali  doimo  tashqariga  o'tib  turadi.  Shu  tariqa  barcha  tirik  hujayralarni 
qurshab  turuvchi  to'qima  suyuqligi  vujudga  keladi.  Hujayralar  shu  suyuqlikdan 
moddalar  va  kislorodni  oladi,  karbonat  angidridni  va  o'z  hayot  faoliyatining 
boshqa  keraksiz  mahsullarini  shu  suyuqlikka  chiqaradi.  Qon  esa  hujayralar 
foydalanadigan  moddalarni  to'qima  suyuqligiga  to'xtovsiz  yetkazib  berib  turadi  va 
hujayralar ajratib  chiqargan moddalarni oladi. 
Organizm 
ko'p 
qon 
yo'qotganda 
ba'zi 
zaharlanishlarda 
(jumladan, 
gemoglobinning kislorod biriktirish xossasi buzilganda), qondagi  gemoglobin 
miqdori  kamayganda,  tibbiyotda  boshqa  ko'p  ko'rsatmalar  bilan  qon  quyiladi. 
Ilgari  qon  quyish  uchun  urinib  .ko'rishlar  ko'pincha  haJokatga  olib  kelgan  yoki 
organizmni  og'ir  ahvolga  solib  qo'ygan.  Donor  (qon  beruvchi  odam)  qonining 
eritrotsitlari