E nerge t ikas I a. I. Karshibayev

5.21. Rasm. Uch agregatli (4), ikki agregatli (3), bir agregatli 
nasoslarning parallel ishlashida nasosli o‘rnatma va tarmoqning (1) 
haraktyeristikalari.
Nasos o‗rnatmasining suv uzatishini rostlash uchun ishlovchi nasos 
mexanizmlari sonini o‗zgartirish yetarli iqtisodiy metod hisoblanib, 
bunday holatda nasosli o‗rnatmani suv uzatishni kamaytirish uchun 
parallel ishga tushirilgan nasos mexanizmlari soni kamayadi. Rasm. 5.21 
da bitta nasos mexanizmi uchun H(G) egri chiziqli grafik ko‗rsatilgan. 

---

314 
Ikkita parallel ishlovchi nasos mexanizmlari uchun egri chiziq 3, uchta 
parallel ishlovchi mexanizm uchun egri chiziq 4 haraktyeristikalari 
ko‗rsatilgan. A, B, V nuqtalari turli xil uzatishli 
B
Б
А
G
G
G
―Nasos 
stantsiyasi – tarmoq‖ tizimlarini 3 ta ishlash rejimiga muvofiq keladi. 
Bunda bosim kamayishi bilan nasos stantsiyasining parametrlari 
H
V
>H
B
>H
A
kamayadi. Tabiyki, nasosning bosimi va suv uzatish miqdori 
kamayganda, nasos stantsiyasi elektr dvigatelining EE istemoli kamayadi, 
Shuningdek, uning hosilasiga to‗g‗ri proportsionaldir. Ushbu rostlash 
metodi yetarli tejamli bo‗lib, uzatish sathi stabil ushlab turiladi. 
Nasos o‗rnatmasini ishchi g‗ildirakining diametri o‗zgarishi bilan 
nasos suv uzatishini rostlash. Sanoatda nasos mexanizmlarining turli xil 
diametrli ishchi g‗ildirakli nasoslar ishlab chiqariladi. Agarda ishchi 
g‗ildirakning diametri kamaysa, u holda nasosning suv uzatishi va bosimi 
mos ravishda kamayadi. Bundan tashqari, nasosning F.I.K. ni ham 
kamaytiradi. Talab etilgan g‗ildirak diametrini tanlashda nasos bosimi H
x
va suv uzatishi G
x
ning qiymatlari berilishi kerak, (rasm 5.22. B nuqta). 
So‗ngra Q=0, H=0 va H
x
nuqtalar orqali to‗g‗ri chiziq o‗tkaziladi. Nasos 
haraktyeristikasi H(G) H
a
, G
a
koordinatali A nuqtadan to‗g‗ri o‗tadi, 
(rasm. 5.22).