E. M. Colocassides College of Tourism & Hotel Management, Doctor of Science in

(
t)=(U(t),Y
(
t
))
бўйича U(t+r) кириш параметрларини маълум комбинацияси 
билан Y
(
t+T
)
векторини тиклаш ва номаълумлик ўлчови сифатида ташхиснинг 
аниқлиги 
ва 
ишончлилигини 
баҳолаш 
талаб 
қилинади. 
Чиқиш 
координаталарининг кириш координаталарига чизиқли боғлиқлигида, қўйилган 
муаммо одатий ечимга эга ва кўп ўлчовли экстраполяция муаммосига 
туширилади [4].
Кесувчи асбобнинг ейилиш модели ҳақида олдиндан олинган 
маълумотларсиз ташхис муаммосини тўғри ҳал қилиш мумкин эмас. Шунинг 
учун қуйидаги имкониятларга эга бўлган ягона маълумотлар банкини яратиш 
талаб қилинади: функционал боғлиқликнинг мураккаблигидан ва киритилаётган 
аргументлар сонидан қатъи назар, ҳар қандай турдаги моделларнинг ягона 
кўриниши; мос келадиган моделни материаллар ва асбоблар маркаси бўйича 
тезкор излаш ва қидирув натижаларини ишлов бериш усули, технологик 
жиҳозлар, асбоб геометрияси, асбоб тури, моделни олиш шартлари каби 
қўшимча параметрлар бўйича такомиллаштириш қобилияти; иловалар ўртасида 
маълумот алмашишнинг стандарт баёнларини қўллаб-қувватлаш. 
Шакллантирилган талаблар маълумотлар базасини лойиҳалаш доирасидан 
ташқарига чиқади, чунки улар нафақат декларатив маълумотлар билан ишлашни, 
балки маълумотларни чиқариш ва таҳлил қилиш процедураларини ҳам талаб 
қилади. Таснифловчи нейрон тармоқ ёрдамида вейвлет - тақсимотни 
деталлизация коэффициентларининг энергия спектрини баҳолаш асосида ўткир 
(h3<0,2 мм) ва ўтмас (h3>hкр) га мос келадиган кесувчи асбоб ҳолатини 
муваффақиятли таниб олиш натижаси кесиш маромлари учун ўзгармас эканлиги 
аниқланган. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
135

---

Виброакустик эмиссия сигналининг вейвлет - тақсимотни детализация 
коэффициентларининг энергия спектри асосида кесувчи асбоб ҳолатини ±0,1 мм 
аниқликда таснифланишининг ишончлилиги ҳар доим ҳам қониқарли эмас. 
Бунга сабаб, кесувчи асбобнинг турли ҳолатлари вейвлет энергиясига яқин 
векторлари - виброакустик тебраниш коэффициентларини яратишга 
қодирлигида. Шу сабабли, "кесувчи асбоб - детал" контактининг нисбий электр 
ўтказувчанлиги бўйича кесувчи асбобнинг ейилишини виброакустик эмиссия 
сигналининг параметрлари бўйича ўрганиш билан биргаликда аниқлаш 
услубиёти ишлаб чиқилди. Бу услубиёт механик ишлов бериш жараёнида 
мослашиш ва ўз-ўзини ўргатиш қобилиятлари ҳамда ишлов бериш маромлари ва 
технологик шаротларининг ўзгармаслиги билан ажралиб туради.