E. M. Colocassides College of Tourism & Hotel Management, Doctor of Science in

Financial management 
Oybek Ahmadjonov 
Ismoiljon Abdurahmonov 
Muhammadjon Mamasodiqov 
Jamshid Anvarov 
Kokand University 
Abstract:
Financial management is the management of the company's financial 
and economic activities on the basis of modern methods. His role in the organization 
is multifaceted and very important at this stage. Financial management is aimed at 
managing the financial relations and the movement of financial resources that arise 
between business entities in the process of movement of financial resources. The issue 
of skillful management of these actions and relationships constitutes the content of 
financial management. Financial management is the process of developing a financial 
management objective and influencing finance using the methods and levers of a 
financial mechanism to achieve that goal. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
893

---

Keywords:
economic categories, financial resources, financial institutions, cash 
flow, investment and financial analysis, marketing, accounting, profit 
Moliyaviy 
menejment 
moliyaviy 
resurslarni, 
tashkilotning 
moliyaviy 
mexanizmini samarali boshqarishni ta'minlashga qaratilgan iqtisodiy kategoriya 
sifatida. Moliyaviy menejmentning predmeti, mohiyati, mazmuni, funktsiyalari. 
Moliyaviy menejmentning bir qator ta'riflari mavjud, xususan, moliyaviy 
menejment quyidagicha tushuniladi: 
•
xo‘jalik yurituvchi subyektning moliyaviy resurslarini shakllantirish, 
taqsimlash va ulardan foydalanish hamda uning mablag‘larining samarali aylanishini 
boshqarish tizimi; 
•
moliyaviy resurslarni jalb qilish va ulardan foydalanish bo'yicha turli sub'ektlar 
o'rtasidagi munosabatlar tizimi; 
•
korxona moliyasini boshqarish fan va amaliyoti uning taktik va strategik 
maqsadlariga erishishga qaratilgan; 
•
daromadlarni (mablag'lar va resurslarni) shakllantirishda, xarajatlarni amalga 
oshirishda (mablag'larni, resurslarni taqsimlash va qayta taqsimlash), samaradorlikni 
nazorat qilishda ifodalangan pul munosabatlari (moliya) tizimini boshqarish; 
•
nomli jarayonlar; 
•
to‘lov balansini saqlash va kompaniyaning zarur likvidligini ta’minlash 
maqsadida kompaniyaning aktivlari va majburiyatlarini boshqarish; 
Yuqoridagi ta'riflar juda katta hajmga ega, chunki ular mablag' yig'ishni 
boshqarish, sotishni kafolatlash, hisob-kitoblarni tezlashtirish, moliyaviy rejalashtirish, 
inventarizatsiya va xarajatlarni boshqarish va korxonalarning moliyaviy menejerlari 
shug'ullanadigan boshqa masalalarni o'z ichiga oladi. Moliyaviy menejment - 
korxonaning moliyaviy holatini boshqarish bilan bevosita bog'liq (FSP). Korxonaning 
moliyaviy holati - bu korxonaning iqtisodiy faoliyati uchun zarur bo'lgan moliyaviy 
resurslarning mavjudligi, joylashishi va ishlatilishini aks ettiruvchi ko'rsatkichlar 
tizimi bilan tavsiflangan uning iqtisodiy holati. 
Moliyaviy menejment, birinchi navbatda, menejment fani va amaliyotining 
quyidagi yo'nalishlarini o'z ichiga oladi: 
-
moliyaviy va boshqaruv hisobi; 
-
investitsiya va moliyaviy tahlil; 
-
moliyaviy rejalashtirish (byudjetlashtirish); 
-
Moliyaviy menejment quyidagi fanlar bilan bog'liq: 
-
strategik boshqaruv; 
-
marketing; 
-
buxgalteriya hisobi; 
-
xodimlarni boshqarish va boshqalar. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
894

---

Moliyaviy menejmentning maqsadi quyidagilarga asoslangan oqilona moliyaviy 
siyosat orqali mulkdorlarning farovonligini maksimal darajada oshirishdan iborat: 
-
uzoq muddatli foydani maksimallashtirish; 
-
firmaning bozor qiymatini maksimal darajada oshirish;
Moliyaviy boshqaruv vazifalari rejalashtirilgan tadbirlarni ta'minlash uchun zarur 
bo'lgan moliyaviy resurslar miqdorini shakllantirishni ta'minlash 
-
moliyaviy resurslardan eng samarali foydalanishni ta'minlash; 
-
pul aylanmasini optimallashtirish; 
-
xarajatlarni optimallashtirish; 
-
kompaniya foydasini maksimal darajada oshirishni ta'minlash; 
-
moliyaviy risk darajasini minimallashtirishni ta'minlash; 
-
korxonaning doimiy moliyaviy balansini ta'minlash. 
-
iqtisodiy salohiyatning barqaror o'sish sur'atlarini ta'minlash; 
-
korxonaning kelgusi davrlar uchun potentsial moliyaviy imkoniyatlarini 
baholash; 
-
bankrotlikdan qochish (inqirozga qarshi boshqaruv); 
-
tashkilotning joriy moliyaviy barqarorligini ta'minlash. 
Moliyaviy menejment - moliyaviy faoliyatni shakllantirish, taqsimlash va ulardan 
foydalanishda tashkilot faoliyatini optimallashtirishga qaratilgan rejalashtirish, tashkil 
etish, rag'batlantirish va nazorat qilishning yaxlit jarayoni. 
Moliyaviy boshqaruv tizimi 
Moliyaviy menejment faoliyat sifatida ikki yo'nalishda amalga oshiriladi: 
1)
xo'jalikda - bu erda moliyaviy resurslar va kapitalni boshqarish korxona ichida 
ma'muriyat qarorlari asosida amalga oshiriladi; 
2)
tashqi - bu erda moliyaviy resurslar va kapitalni boshqarish korxona va boshqa 
xo'jalik yurituvchi sub'ektlar yoki davlat o'rtasida moliyaviy munosabatlarni o'rnatish 
jarayonida amalga oshiriladi. 
Boshqaruv - boshqaruv sub'ektining boshqariladigan ob'ektning muayyan 
holatiga erishishga qaratilgan maqsadli faoliyati. Keng ma'noda moliyaviy 
menejmentda boshqaruv ob'ekti korxonaning moliyaviy holati (FSP) sifatida tan 
olinishi kerak, tk. korxonaning maqsadi moliyaning faqat bitta elementini 
optimallashtirish emas, balki moliyaviy natijalar nuqtai nazaridan korxona holatini har 
tomonlama optimallashtirishdir. 
Moliyaviy boshqaruvni tashkiliy ta'minlash. 
Moliyaviy menejmentni tashkiliy qo'llab-quvvatlash tizimi - bu uning moliyaviy 
faoliyatining ayrim jihatlari bo'yicha boshqaruv qarorlarini ishlab chiqish va qabul 
qilishni ta'minlaydigan va ushbu qarorlarning natijalari uchun javobgar bo'lgan 
korxonaning ichki tarkibiy xizmatlari va bo'linmalarining o'zaro bog'langan majmui. 
Korxonani boshqarishning tashkiliy tizimini shakllantirishning umumiy tamoyillari 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
895

---

boshqaruv markazlarini yaratishni nazarda tutadi. Korxonaning yagona tashkiliy 
tuzilmasi doirasida moliyaviy menejment tizimini uning umumiy tizimi bilan 
an’anaviy integratsiyalashuvi bilan bir qatorda, amalda “mas’uliyat markazlari” 
negizida korxona moliyaviy faoliyatining ayrim tomonlarini boshqarish ham amalga 
oshiriladi. ishlatilgan. 
Mas'uliyat markazi (yoki Moliyaviy mas'uliyat markazi - CFD) - bu moliyaviy 
faoliyatning ayrim tomonlarini to'liq nazorat qiladigan korxonaning tarkibiy bo'linmasi 
bo'lib, uning rahbari ushbu jihatlar doirasida boshqaruv qarorlarini mustaqil ravishda 
qabul qiladi va rejalashtirilgan (normativ) bajarilishi uchun to'liq javobgarlikni o'z 
zimmasiga oladi. ) unga etkazilgan moliyaviy ko'rsatkichlar. 
Moliyaviy menejmentda axborot: tushuncha va axborotga qo'yiladigan talablar, 
buxgalteriya hisobi tamoyillari. 
Moliyaviy menejment boshqaruv faoliyati sifatida korxona va uning faoliyat 
ko'rsatish muhiti to'g'risidagi turli xil ma'lumotlardan foydalanishga asoslanadi. 
Moliyaviy menejmentni axborot bilan ta'minlashning asosini moliyaviy 
xarakterga ega bo'lgan har qanday ma'lumot, xususan, moliyaviy va boshqaruv hisobi 
ma'lumotlari, moliyaviy hisobotlar, moliya organlarining xabarlari, bank tizimi 
institutlarining ma'lumotlarini ajratib ko'rsatish mumkin. 
Axborot - bu tegishli sohadagi noaniqlikni kamaytiradigan ma'lumot. Moliyaviy 
menejmentning axborot tizimi - bu kompaniya moliyaviy faoliyatining barcha 
jabhalarida samarali boshqaruv qarorlarini tahlil qilish, rejalashtirish va tayyorlash 
uchun zarur bo'lgan o'zaro bog'liq vositalar, usullar va xodimlar to'plami. 
Hozirgi vaqtda axborotni boshqarish tizimi shaxsiy kompyuterlardan 
foydalanishga asoslangan. Korxonalarning moliyaviy, texnik va boshqa talab va 
imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda, ularning doimiy takomillashib boradigan 
axborot tizimi yaratiladi yoki taniqli moliyaviy boshqaruv kompaniyalarining dasturiy 
mahsulotlari sotib olinadi va foydalaniladi. 
Moliyaviy qarorlarni qabul qilishda foydalaniladigan ma'lumotlarga qo'yiladigan 
talablar: 
1)
foydalilik - asoslangan qarorlar qabul qilish uchun foydalanish mumkin; 
2)
dolzarblik - tashkilotning atrof-muhit holatining har bir daqiqasida haqiqiy aks 
etishi; 
3)
o'z vaqtidalik - agar ma'lumot talab qilingan muddatdan kechroq olingan bo'lsa, 
u endi qaror qabul qilishga ta'sir qila olmaydi; 
4)
ishonchlilik (to'g'rilik va hisobga olish uchun aniqlik) - atrof-muhitning 
ob'ektiv holatini etarlicha aniq takrorlash. Haqiqat ko'pincha ataylab buziladigan 
raqobat shartlarini hisobga olgan holda, ushbu tamoyil ma'lumotlar manbalarining 
ishonchliligini oshirishni va qalbakilashtirishlarning yo'qligini talab qiladi. 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
December 2021 / Volume 2 Issue 12
www.openscience.uz
896

---

Dezinformatsiyaga qarshi kurashning muhim vositasi - manbalarning ko'pligi va 
olingan ma'lumotlarni izchillik uchun tahlil qilish; 
5)
dolzarblik - keraksiz (keraksiz) ma'lumotlarning yo'qligi, ma'lumotlarni 
belgilangan talablarga qat'iy muvofiq ravishda olish va keraksiz ma'lumotlar bilan 
ishlashdan qochish. Axborotga bo'lgan bu talab ma'lumotlarga yo'naltirilganlik talabi - 
ularning aniq maqsad va vazifalarga yo'naltirilishi bilan o'zaro bog'liqdir. 
6)
to'liqlik (etarlilik) - barcha zarur ma'lumotlarni hisobga olgan holda, atrof-
muhitning holati va rivojlanishiga ta'sir qiluvchi yoki ta'sir qiluvchi barcha omillarni 
ob'ektiv hisobga olish zarur; 
7)
taqqoslanuvchanlik (mustahkamlik va axborot birligi) - o'xshash axborot 
guruhlari, ikkilamchi va birlamchi ma'lumotlar uchun turli vaqt davrlari va turli 
kuzatish ob'ektlari ma'lumotlarini solishtirish qobiliyati. 
Shuni ta'kidlash kerakki, strategik tahlilda ma'lumotlarning to'g'riligiga bo'lgan 
talab, moliyaviy (buxgalteriya va soliq) buxgalteriya hisobida qaysi o'rinni egallashi 
bilan solishtirganda, fonga o'tadi. Ushbu manbalarda siz iqtisodiy va uslubiy 
xarakterdagi foydali ma'lumotlarni topishingiz mumkin.