E. Ismailov, N. Mamatkulov, G’. Xodjayev, Q. Norboev biofizika va radiobiologiya

m
=A
ras
K /100% 
Bunda A
ras
- kunlik rasion bilan tushayotgan radionuklidning yig‟indi 
aktivligi (Bk), K-radionuklidning rasiondan 1 kg mahsulotga o‟tish koyeffisiyeti 
(%). Ushbu koeffisiyentning qiymatlari 14.6-jadvalda keltirilgan. 
14.6-jadval 
Radionuklidlarning kunlik rasiondan chorvachilik mahsulotlariga o‟tish 
koeffisiyentlari (1 kg mahsulotga % hisobida) 
Mahsulot turi 
Radionuklidlar 
137
Cs 
90
Sr 
Sigir suti(o‟rtacha bir yilda) 
0,62 
0,14 
Mol go‟shti 
4 
0,04 
Cho`chqa go‟shti 
25 
0,1 
Qo‟y go‟shti 
15 
0,1 
Tovuq go‟shti 
450 
0,2 
Tuxum 
3,5 
3,2 
Radionuklidlarning oziqadan chorvachilik mahsulotlariga o‟tish miqdori 
ularning o‟simliklardagi holatiga, organizmlarga tushish vaqtiga, hayvonlar 
yoshiga, ularning fiziologik holatiga, ovqatlanishiga bog‟liq. Yuqori mahsuldor 
hayvonlarda radionuklidlarning oziqadan organizmga o‟tishi koeffisiyenti 
mahsuldorligi past hayvonlarga nisbatan kam bo‟ladi. O‟tish koeffisiyentining 
qiymatiga hayvonlar rasionida asosiy va mineral elementlar balansi ham katta 
ta‟sir etadi. 
Kunlik rasion bilan tushayotgan radionuklidning yig‟indi aktivligi uning 
tarkibidagi har bir yemda mavjud radionuklidning 1 kg ga to‟g‟ri keladigan 
aktivligining yem massasiga ko‟paytmalari yig‟indisidan iborat: 

---

461 
n
n
ras
m
A
m
A
m
A
A




...
2
2
1
1
. 
Demak, ushbu mahsulot uchun bir kunlik rasion bilan tushayotgan 
radionuklid miqdorining eng katta darajasi (Bk): 
%
100


K
N
ED
m
bunda 
m
N
-chorvachilik mahsulotida radionuklidning normativ miqdori 
(Bk/kg). 
Kunlik rasionda radionuklidning ijozat etilgan normasiga amal qilish toza 
mahsulot olishning asosiy parametri bo‟lib hisoblanadi. 
Ushbu mahsulot (sut, go‟sht, tuxum va h.) uchun kunlik rasionda 
radionuklidning mumkin bo‟lgan darajasi aniqlangach, ushbu radionuklidning 
oziqada, oziqaga qo‟shimchalarda, oziqa xom ashyosida miqdorini aniqlasa 
bo‟ladi.