E. Egamberdiev

Shuningdek, ularning uzoq muddatli kredit resurslaridan imtiyozli 
foydalanishi, imtiyozli soliq tartibini, ishlab chiqarish moliyaviy, ijtimoiy, bozor 
infratuzilmalarini shakllantirishi ham pmrovard natijada iqtisodiyotning ana 
shu tarmog’ini samarali rivojlantirishga xizmat qiladi. 
Shunisi muhimki, bu mamlakatlarda iqtisodiyot tarkibining o’ziga xos 
xususiyatlaridan, xalqning mentalitetidan, mavjud resurslar va boshqa omillardan 
kelib chiqib, kichik va o’rta biznesni aniq maqsadli qo’llab-quvvatlash bo’yicha 
puxta o’ylangan davlat siyosati amalga oshiriladi. 
Quyidagi jadval ma’lumotlari ham kichik va o’rta biznesni jahon 
iqtisodiyotidagi rivojlanish xolatini, uni tutgan o’rnini ko’rsatadi. 

---

104
7-jadval 
Kichik va o’rta korxonalarni ayrim mamlakatlar iqtisodiyotida tutgan 
o’rni
∗
Kichik va o’rta firmalar 
Kichik va o’rta firmalarni salmog’i % 
Mamlakatlar
Ming dona 
Ming kishi 
hisobiga 
Band bo’lgan hodim-lar 
miqdorida 
YaMM 
Velikobritaniya 
2930 46 
49 50-35 
Germaniya 2290 37 
46 50-54 
Italiya
3920 
68 
73 
57-60 
Frantsiya
1980 
35
54 
55-62 
AQSh 19300 
74.2 54 
50-52 
Yaponiya 6450 49.6 
78 52-55 
Rossiya 836.2 
5.65 9.6 
10-11 
O’zbekiston 51.2 2.1 
2.5 12-6 
 
∗
Jurnal Ekonomicheskoe obozorenie iyun 2000 y. 

---

105
6.6. Xitoyda kichik va o’rta tadbirkorlikni rivojlanishi. 
Xitoy xalq Respublikasida 70 yillar oxiri 80 yillar boshida mamlakatni siyosat 
va iqtisodiy yo’nalishidagi yangicha rivojlanish bosqichini boshlanishi bilan kichik 
va o’rta biznes jadal rivojlanib ketdi. Xitoyda kichik va o’rta korxonalarda xodimlar 
soni 500 kishidan oshmaydi. 2000 yil boshida Xitoyda kichik va o’rta korxonalar 
soni 9 mln. taga etdi. Ular mamlakatdagi jami korxonalarning 99 %ni tashkil etdi. 
Xitoyda kichik va o’rta korxonalar jami sanoat mahsulotini 60 % ishlab 
chiqarilmoqda va davlat xazinasiga umumiy soliqlar yig’imining 40 %dan 
ko’prog’ini tushirib bermoqda. 
Kichik va o’rta biznes mamlakatda mehnatga layoqatli kishilarning 75 %ini ish 
bilan ta’minlanmoqda. 
Xitoyda kichik va o’rta biznesni bunday jadal rivojlanib, mamlakat 
iqtisodiyotida muhim o’rini tutishi, uni davlat tomonidan qo’llab quvvatlashdagi 
oqilona siyosatdir: 
- texnologiya sohasidagi yangi ishlarni kiritilishi va samaradorligini oshirilishi; 
- kichik va o’rta korxonalarni texnologiyalar bilan yangilash maxsus fondini 
yaratish; 
Ushbu fond orqali moliyaviy yordamning quyidagi shakllari mo’ljallangan: 
- grantlar – ilg’or texnologiya sohasida ixtisoslashgan kichik va o’rta korxonalarni 
oyoqqa turayotgan davrda 120 ming AQSh dollari (1 mln. yuan) miqdorida 
rag’batlantiriladi. Agar korxona yirik loyihada kirgan bo’lsa bu miqdor 240 
ming AQSh dollari (2 mln. yuan)gacha oshirilishi mumkin. 
-
Texnologik ishlovlarni amalga oshirishi uchun korxonalarga qo’shimcha 
ravishda imtiyozli ravishda moliyaviy yordam ko’rsatib subsidiyalar beradi. 
Bunda moliyaviy yordam pullari yirik loyixalar uchun 120 va 240 AQSh dollari 
(yoki 2 mln. yuan) hajmida belgilanadi. 

---

106
- To’g’ridan to’g’ri investitsiyalar ajratish. Bunday moliyaviy yordam o’ta 
istiqbolli va tez qoplanadigan ishlovlar uchun fond tomonidan ustav kapitalining 
20 % gacha bo’lgan miqdori hisobidan ajratiladi. 
Xitoyda kichik korxonalrni ro’yxatdan o’tkazishni juda xam oddiy, engil tartibi 
o’rnatilgan. Ularni hujjatlashtirish ishlari bitta (organda) tashkilotda – Davlat savdo-
sanoat bosh boshqarmasida amalga oshiriladi. 
Iqtisodiyot va savdo bo’yicha Davlat qo’mitasi qoshida maxsus 
«Kichik va o’rta korxonalarni xalqaro hamkorligini koordinatsiya qilish bo’yicha 
markaz» tashkil etilgan (10 yil bo’ldi). 

---

107