E. A. Abdalina, R. J. Hoshimova

hat	, light or
, heavy?
	[i]	[i]	[ou]	[i]	[i:]	[ж]
2.	'Is	this	'old	pit	,deep or	,shallow?
	[i]	[ж]	[i]	[i:]	[ж]	[e]
3.	'Is	that	'big	field	,black or	yellow?
	[ж]	[i]	[i:]	[e]	[e]	[ж]
4.	,Can	she	'read	French	,well or	,badly?

Tarjimasi:

1. U fetr shlyapa engilmi yoki og’irmi?

2. U eski o’ra chuqurmi yo yuzami?
3. U kaggadala qorami yoki sariqmi?
4. U farangchani yaxshi o’qiy oladimi yoki yomon o’qiydimi?
Alternativ tanlov so’roq gaplar ohangi ingliz va o’zbek tillarida solishtirilganda, ikkala tilda ham bir xil ekan: Tanlov — so’roq gap ikki qismdan (ma’noli qismlardan) tuziladi. Birinchi qism ko’tariluvchi, ikkinchisi pasayuvchi ohang bilan talaffuz qilinadi. Ingliz tilidagi tanlov so’roq gapning birinchi qismi o’z ohangi va grammatik tuzilishi bilan umumiy so’roq gapga juda o’xshaydi (3-mashqqa qarang).
Ingliz tilida tanlov so’roq gapning birinchi qismida ko’tariluvchi ohang past satxdan boshlanadi, o’zbek tilida esa birdaniga ko’tariluvchi satxdan boshlanadi.
Talabalar mustaqil ishlashlari uchun
6-mashqqa ko’rsatma

Tanlov so’roq gapda bir-biriga zid narsa yoki narsalarning qaysi biri to’g’riligi so’raladi. So’zlovchi to’g’ri, aniq javob olishi uchun savol beradi, suhbatdosh o’zi bilgan xaqiqiy dalillarga amal qilib to’g’ri javobni tanlab aytadi.

6-mashqni quyidagicha bajaring:
a) Urg’u olgan unlilarni ajratib yuqori sathdan asta-sekin tovushingizni pasaytirib talaffuz eting, keyin ko’tariluvchi va pasayuvchi ohangni ishlating.
[‘I’e,ai׀,e]

Shu qatordagi tovushlarni ikki marta qaytaring,

b) Urg’u olmagan unli tovushlarni qo’shing.
[‘i ж’e ж,ai׀,e]
Ohangi grafik ifodalanishini tasvirlang. Unlilar zanjirini bir necha marta qaytaring: urg’u olgan unlilar kuchliroq talaffuz etiladi. O’z-o’zingizni oynada tekshirib boring, [ї] tovushini aytayotganingizda pastki jag’ingiz pastga anchagina tushishi, [e] tovushida esa og’zingiz deyarli ochilmasligi, faqat lablaringiz salgina ochilishi kerak.
v) Tovushingiz ko’tariladigan yoki pasayadigan so’zlarni mashq qiling. Ko’tariluvchi va pasayuvchi ohangni bir-biriga taqqoslang.
,light ,heavy; ,deep ,shallow; ,black ,yellow.
g) Birinchi savolni (avval ichingizda, sust ovoz chiqarib) o’qing, o’qiyotganingizda stolga bir maromda urib eshitib turing. Og’zingizni keng ochilishini tekshirib [ї] va [ai] deb talaffuz qiling. Keyingi savollarni ham shu tarzda ishlab chiqing.
7-mashq.
'Jane 'isn't his ,aunt.

'Jane is his ,sister.

This’ hall is ,small.

The 'boys 'like to 'play ,basket-ball

in .that ,hall.

'Do you know those boys? Yes, I ,do.

Tarjimasi:
Jenya uning xolasi emas.
Jenya uning opasi (singlisi).
Bu zal kichkina.

Bolalar o’sha zalda basketbol o’ynashni yaxshi ko’radilar.

Siz anovi bolalarni bilasizmi? Ha.

7- mashqdagi jumlalar qatiy, dadil bo’lganligi uchun pasayuvchi ohangda talaffuz etiladi. Uzun jumla ikkita ma’noli, bir-biriga bog’liq bo’laklarga bo’linadi. Ikkinchi ma’noli bo’lakda bolalar boshqa biror o’yinni emas, basketbolni o’ynashni yoqtirishlari aytilyapti (o’yin joyi bizga avvalgi jumladan ma’lum). Shuning uchun pasayuvchi oxang jumla oxirida emas, basketbol so’zida qo’llanadi, u yangi xabar beruvchi ma’no markazi hisoblanadi. Shu asosga ko’ra oxirgi umumiy so’roq gapdagi ajratilgan so’z "know" hisoblanadi va so’zlashuvdagi ma’no markazi hisoblanadi.