Дядя Горгудун мязар йери щаггында

QAYNAQLAR

1. 
   Kitabi-Dədə Qorqud. Əsl və sadələşdirilmiş mətnlər. Bakı, “Öndər nəşriyyatı” , 2004, 376səh.
   
2. 
   X. Rzayev. Atalar sözü. Пословицы. Bakı, “Nicat” nəşriyyatı. 1193. 174 səh
   
3. 
   Ə. Tanrıverdi. “Kitabi-Dədə Qorqud” un obrazlı dili” Bakı “Nurlan”, 2006, 146 səh.
   
4. 
   E. Əlibəyzadə “Kitabi Dədə Qorqud”, Bakı, 1999, 298səh.
   
5. 
   C. Brockelman, “Mesel”, İslam Ansiklopedisi, Maarif Matbaası, İstanbul, 1957, VIII cilt.
   
6. 
   Dergiler. Ankara.edu.tr
   
7. 
   Arapcadersanesi.com.
   

Sureyya Alizade
PROVERBS IN THE EPOS “KITABI-DEDE GORGUD” AND THEIR ARABIC EQUIVALENTS
Summary
In the article the information about the proverbs used in the epos “Kitabi-Dede Gorgud” is given, their Arabic equivalents are also shown. As it is known the proverbs belonging to the countries having historical and geographical similiarities are always alike. Though such proverbs are different accor­ding to their form, but their subjects are alike.
Key words: proverb, “Kitabi-Dede Gorgud”, Arabic, similiarity, equivalent, different, alike
Сурейя Ализаде
ПОСЛОВИЦЫ В ЭПОСЕ «КИТАБИ-ДЕДЕ КОРКУТ» И ИХ ЭКВИВАЛЕНТЫ НА АРАБСКОМ ЯЗЫКЕ
Резюме
В статье дается общее сведение о пословицах употребленных в эпосе «Китаби-Деде Кор­кут», а также показывается их эквивалент на арабском языке. Как известно, бывают анало­гичны и пословицы стран похожих по ис­то­ри­ко-географической точки зрения. Эти пословицы, несмотря на раз­­личие по форме, схожи по содержанию.
Ключевые слова: пословицы, «Китаби-Деде Коркут», араб, ана­логич­ность, эквивалент, различный, похожий
Tacir Qurbanov (Səmimi)
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
e-mail: tacir [e-mail]
“KİTABİ-DƏDƏ QORQUD” VƏ “ŞAHZADA BƏHRAM” DASTANI
Özət
“Şahzada Bəhram” (dastanın digər variantı “Bəhram-Gülxən­dan” adı ilə tanınmışdır) dastanı “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarındakı “Uşun qoca oğlu Səgrək boyu” ilə səsləşir. “Uşun qoca oğlu Səgrək boyu”nda Əgrək qəhrəmanlıq göstərib ad-san qazansa da Əlincə qalasında düşmən toruna düşüb Qara təkur tərəfindən əsir edilir. Əgrəyin kiçik qardaşı Səgrək bunu bilmir, ata-anası qorxurlar ki, onun da başına iş gəlsin, buna görə bu əhvalatı ondan gizlədirlər. Səgrək bu əhvalatı bir təsadüf nəticəsində öyrənir və ata-anasından izin alıb qardaşının dalınca gəlib düşməni məğlub edərək Əgrəyi əsirlikdən azad edir. Maraqlıdır ki, “Şahzada Bəhram” məhəbbət dastanında da hadi­sələr eynilə cərə­yan edir, yəni Bəhram sevgilisi Gülxəndanın dalınca gedəndə düşmənin toruna düşüb əsir alınır. Bəh­ramın kiçik qardaşı Heydər yuxusunda qardaşının düşmən əlində olduğunu görüb ata-anası ilə halal­laşıb yola düşür. O, düşməni məğlub edərək qardaşını azad edib vətəninə geri dönür. Burada fərq ondadır ki, birinci dastanda qəhrəmanlıq, ikincidə isə məhəbbət motivi işlənmişdir. “Şahzada Bəh­ram”da yuxu motivi ilə qəhrəmanın dərviş paltarı geyməsi diqqət çəkir. Heydərin yuxu görməsi qəh­rə­mana yardım, kömək vasitəsi kimi verilir, çünki qəhrəman dardadır. Dastan ənənəsinə görə onu dardan qurtaracaq nə bir müqəddəs, nə də bir göyatlı ixtiyar surəti burada işlənməmişdir. Deməli, dastanda hadisələrin ardıcıllığının pozulmaması üçün yuxu əhvalatından istifadə olunmuşdur. Şahzada Bəh­ramın dərviş-libas olub şahzadələri məğlub etməsi də maraqlıdır. Professor M.Allahmanlı göstərir ki, dərvişlik hardasa haqq aşığı anlamına gəlir, həm də aşıqlar özlərində dərvişliyi yaşadırlar (Azərbaycan aşıq yaradıcılığının inkişaf mərhələləri. Bakı. Elm və təhsil, 2011, 180). Deməli, dastanda qəhrəmanın dərviş-libas olması onun haqq aşığı olduğunu göstərir. “Şahzada Bəhram” məhəbbət dastanının “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanları ilə səsləşməsi “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarının ayrı-ayrı dastan­ların yaranmasında bir məxəz, tükənməz qaynaq olduğunu təsdiqləyir.