Дядя Горгудун мязар йери щаггында

Beləliklə:
– Ala dağa ova gedən yol Qazanın evindən, daha doğ­ru­su, ziyafət məclisindən başlanır.
– Ziyafət məclisi ritualdır. O, dəyişməz məkan-zaman xro­­­notopuna və dəyişməz davranış for­mullarına malikdir. Baş­­­qa sözlə, burada iştirak edən hər kəsin ona qabaqcadan mə­­lum olan yeri və rolu vardır. Bu cəhətdən Oğuz bəylərinin şə­rab içməsi, sadəcə, içki içilməsi yox, ritualın hər bir üz­vü­nü əha­tə edən davranış akt/formuludur.
– Şərab içmə (sərxoş olma) ibtidai ritual praktikasında ekstaz/mediasiya vasitəsidir. Bu halda Oğuz bəyləri də bu ekstatik mediasiya prosedurundan keçməklə bir psixoloji hal­dan (ayıq-sayıq) o birisinə (sərxoş) transformasiya olunurlar.
– Oğuz dünya modelinin strukturu üç hissədən təşkil olu­nur:
Kosmos ------- Aralıq dünya -------- Xaos
– Məkan baxımından: Kosmos – oğuzların yaşadığı dün­­­ya, Xaos – Oğuza əks olan dünya (oğuzlar həmin dünyanı “Ya­­lançı dünya” adlandırırlar), Aralıq dünya – Kosmosla Xaos­un arasındakı məkandır.
– Bu üç məkan uyğun olaraq üç kosmoloji mövcudluq formasıdır:
1) Kosmosda olmaq – diri olmaq (tək status);
2) Xaosda olmaq – ölü olmaq (tək status);
3) Aralıq dünyada olmaq – eyni zamanda diri və ölü ol­maq deməkdir (ikili status).
– Bu dünyalar arasında əlaqə mediasiya/adlama va­si­tə­si­lə həyata keçirilir. Həmin vasitə ritualdır. Ritualsız bu dün­ya­lar arasında əlaqə yaratmaq mümkün deyildir.
– Hər bir oğuzlu/kosmoslunun xaosla əlaqəsi mütləqdir. İn­diki halda bu əlaqənin bir neçə növünü müəyyənləşdirmək olar:
a) Statusartırma ritualları:
Hər bir oğuzlu anadan olandan ölənə qədər sosial mən­su­biy­­yətindən asılı olaraq bir neçə status dəyişir: doğum, çi­lə­dən (qırxlı olmaqdan) çıxma, adqoyma, ərgənlik, bəyolma, toy, yas və s. rituallar. Bu inisiasiya ritualları bütün hallarda ölüb-dirilmə formulu ilə müşayiət olunur. Subyekt bir sta­tus­dan o birisinə keçmək üçün öz köhnə statusunda ölməli, Xao­sa adlamalı, orada yenidən qurulmalı və yeni statusda Kos­­mosa qayıtmalıdır. Bu prosesin funksional strukturu ri­tu­alın əhəmiyyətindən asılı olaraq bəzən böyük, bəzən də kiçik de­korasiya (ritual xronotopu) tələb edir.