Dunyoning mag`rur tog`lari

Dunyoning mag`rur tog`lari

• 
  Necha marotaba ko`rilgan: 5 415
  
• 
  23-10-2016, 23:06
  
• 
  Litosfera
  
• 
  
  • 
    100
    
  • 
    1
    
  • 
    2
    
  • 
    3
    
  • 
    4
    
  • 
    5
    

Biz tog’lar haqida eshitganmiz, ko’rganmiz yoki o’qiganmiz. Yevrosiyo materigiga bejizga yer yuzidagi "supermaterik" nomi berilmagan, chunki har tomonlama "super" jihatlari bor. Buni tog’lar misolida ham ko’rsak bo’ladi. Yer yuzidagi sakkiz ming metrdan ortiq 14 ta cho’qqining hammasi shu materikda joylashgan. Quyida bu mag’rur tog’larning 10 tasi bilan tanishib chiqamiz:

1. Everest tog’i 8848 metr – Bu tog’ Nepalda Sagarmata, Tibetda Jomolungma nomi bilan mashhur yer yuzidagi eng baland tog’. U Himolay tog’ tizimining Mahalangur tarmog’ida joylashgan. Dengiz sathidan balandligi 8848 metr bo’lib, eng baland cho’qqisi Nepal va Xitoy chegarasida joylashgan. U Lotse(8516m), Nuptse (7755m), Changtse (7580m) tog’lari bilan chegaradosh hisoblanadi. Tog’ haqida Hindiston 1856-yil ma’lum qildi, keyinchalik bu tog’ "Peak XV" ya’ni ,,15-cho’qqi” nomi bilan mashhur bo’ldi. 1955-yil Nepal Hindiston ma’lumotini tasdiqladi. Keyinchalik 1975-yil Xitoy olimlari ham aniqlashga muvaffaq bo’lgan. Everest nomini 1856-yil Angliya Qirollik Geografiya Jamiyati a’zosi Andew Waugh sobiq vazifadoshi Jorj Everest sharafiga qoyishni taklif qiladi, lekin bu ko’p norozilikarga sabab bo’lgan. Shunga qaramay u o’z so’zida qat’iy turgan. O’sha paytda Waugh Angliyaning Hindistondagi tadqiqotchilari generali bo’lgan. Tog’ni zabt etishni inglizlar boshlab bergan. O’shanda Nepal xorijiy davlatlar bilan aloqa qilmasligini hisobga olib, britaniyaliklar Tibet tizmasi orqali o’tganlar. Birinchi Britaniya ekspeditsiyasi 1921-yil 7000 metr balandlikni zabt etganlar. 1922-yilda esa 8320 metrga chiqqan va ilk bor insoniyat 8000 metrdan yuqoriga ko’tarilgan. Lekin qor ko’chishi oqibatida 7 ta ingliz o’lgan. 1924-yil Jorj Mallory va Andrew Irvinelar 8-iyun kuni eng cho’qqiga chiqishgan, biroq qaytib tushmaganlar. Bu esa kim birinchi cho’qqini zabt etgan degan bahslarga sabab bo’lgan. Mallaryning tanasi 1999-yil 8155 metr shimoliy qismdan topilgan. 1953-yil Tenzing Narray va Edmund Hillay ilk bor rasmiy Everestni zabt zabt etdilar. Tenzing ilk bor 1952-yil Shvetsariya ekspeditsiyasi tarkibida 8595 metrga ko’tarilgan edi. O’zbekistonlik Rustam Rajabov 1998-yil mayda bu cho’qqini zabt etishga muvaffaq bo’lgan.