Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

Old qo`shimchalar -o‘zbek tili asrlar davomida arab, fors-tojik hamda rus tillari bilan o‘zaro aloqada yashab keldi. Buning natijasida tilimizga o‘sha tillarga xos bo‘lgan yasalmalar va so‘z yasalish qolipi ham o‘zlashdi. Shulardan biri old qo‘shimchali so‘zlar va old qo‘shimchalar sanaladi. Bular quyidagilar:

ba-: batafsil, badavlat, bahaybat;

be-: bexavotir, beg‘ubor, befarosat;

no-: noumid, noqulay, norozi;

ser-: serzavq, sergap, serhosil.

Shuningdek, kam qo‘llaniluvchi bad-, xush-, ham- badfe’l, xushxabar, hamfikr singari so‘z yasalishi holatlari ham mavjud.

-ba, -ser qo‘shimchalari, asosan, otga qo‘shilib, asosdan anglashilgan belgi-xususiyatning me’yordan ortiq, ko‘p ekanligini bildirsa, be-; no- qo‘shimchalari xuddi shu narsalarga ega emaslikni anglatadi. Solishtiring: baquvvat, serma’no, behayo, noo‘rin.

Mazkur qo‘shimchalar -li, -siz, -dor qo‘shimchalari bilan sinonimik munosabatida bo‘la oladi. Masalan: badavlat—davlatli, beqiyos—qiyossiz, noo‘rin— o‘rinsiz, sertashvish—tashvishli.

So‘Z YASALISHI

Tilning lug‘at tarkibi doimo o‘zgarishda, rivojlanishdadir.

Ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy sohalarda paydo bo‘lgan yangi-yangi tushunchalarni nomlash ehtiyoji tufayli tilda yangi so‘zlar paydo bo‘ladi.