Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

Eslab qoling. Fikr ifodalash uchun kerak bo‘lgan barcha bo‘laklar ishtirok etgan gaplar to‘liq gaplar deyiladi.

Masalan: Yurtimiz kundan kun go‘zallashib bormoqda.

Fikr ifodalash uchun kerak bo‘lgan so‘zlarning ba’zilari matn yoki nutq vaziyati taqozosi bilan ishlatilmagan gaplar to‘liqsiz gap deyiladi.

Masalan,

— Gulni kimga terding?

— O‘qituvchimga.

So‘z-gaplar

Dialogik nutqda ha, yo‘q, shaksiz, shubhasiz, ofarin, yashang, to‘g‘ri, ehtimol, albatta kabi so‘zlarning o‘zi alohida gap bo‘lib keladi va oldingi gapning mazmuniga so‘zlovchining munosabatini bil­diradi.

Eslab qoling. Ha, yo‘q so‘zlari hamda modal so‘z­lar bilan ifodalangan, oldingi gap mazmuniga so‘zlovchining munosabatini ifodalovchi gaplarga so‘z-gaplar deyiladi.
Sodda gaplarda gap bo‘laklarining tartibi

Biz fikrimizni bayon qilish chog‘imizda zarur so‘zlarni tanlash bilan birga, ularni muayyan tartibda joylaymiz, chunki so‘zlashuv­chilarning ongida gap bo‘laklarining tartibi bo‘yicha ko‘nikma mavjud bo‘ladi. Unga ko‘ra, kesim gapning eng oxirida; to‘ldi­ruvchi, to‘ldirilmishdan, hol esa hollanmishdan oldin, ega ko‘pin­cha gap boshida, aniqlovchi aniqlanmishdan oldin keladi. Bunday tartib so‘zlashuv va ilmiy uslublarga xosdir. Badiiy va qisman publitsistik uslubda esa gap bo‘laklari tartibi o‘zgarishiga yo‘l qo‘­yiladi.

Eslab qoling. Gap bo‘laklari tartibining buzilishi inversiya deb ataladi. Inversiya badiiylik, ifodalilik, ta’sirchanlilikni ta’minlash maqsadida qo‘llaniladi.