Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

3. So`z birikmasi va turg’un bog’lanma (ibora) So`z birikmasida so’zlar o’zaro erkin bog’langan bo’ladi: tushunch aanglatadi, iboralarda esa so’zlar ma’noviy butunlik uchun birlashgan – yaxlitlangan bo’ladi va bir leksik ma’no anglatadi.

Iboraga bir so’z sifatida qaraladi, lug’atlarda so’zlar qatorida beriladi, chunki ular ham so’zlar kabi ma’no ifodalaydi. Masaalan, ko’zini yog’ bosgan iborasi – “mag’rurlangan”, yog’ tushsa yalaguday iborasi – “toza”, to’nini teskari kiyib olmoq iborasi – “qaysarlik qilmoq” ma’nosini beradi, ammo bu ma’nolarni oddiy emas obrazli tarzda ifodalaydi.

Ibora bir so`zga teng, shuning uchun gapda bitta gap bo`lagi bo`lib keladi: Sizga oq yo`l (ibora, to`ldiruvchi) tilayman.

Uning tarkibidagi so`zni bosh yoki ergashga ajratish mumkin emas: tarvuzi qo`ltig`idan tushdi, oq yo`l, og`zi bo`sh.

So`z birikmalaridagi so’zlarni erkin bog’langani uchun, almashtirish mumkin, iboralardagi so’zlarni almashtirib bo’lmaydi, ular bir ma’no ifodalash qonuniyati asosida turg’unlashgan, yaxlitlashgan bo’ladi: ko’nglidan o’tkazmoq- so’zlar o’rniga boshqa so’zlarni qo’yib yangi birikma hosilqilib bo’lmaydi. Darsga kirmoq, institutga kirmoq yoki darsga bormoq, institutga bormoq kabi almashtirish mumkin.

So`z birikmasi va ibora gapda o’xshash shaklda uchrashi mumkin, lekin biri tushuncha, biri leksik ma’no ifodalaydi. Qiyoslanadi: Hozirgina qizcha ushlab olgan tog’ kapalagi uchib ketdi – Sigirning ahvolini ko’rdiyu, uning ham kapalagi uchib ketdi