Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

2. So`z birikmasi va qo`shma so`z So`z birikmasida ham, qo’shma so’zda ham qismlar bir xildagi so’z turkumlariga oid bo’lishi, har ikkalasi ham bir xil grammatik shaklga ega bo’lishi mumkin. Bu ularning shakily o’xshashligidir.

O`zaro quyidagicha farqlanadi:

1. a)So`z birikmasidagi qismlar ma’no mustaqilligini saqlagan bo’ladi. Quziqchi qizil ishton kiygan edi.(qizil – rang, ishton – narsa)

b) Qo’shma so’z tarkibidagi qismlarning ma’nosi esa saqlanmagan bo’lib, qo’shma so’zning umumiy ma’nosi orqali anglashiladi: Qizilishton daraxt po’stlog’I orassidai qurtlarni terib yeydi. (qizilishton – nima)

2. a) So`z birikmasidagi qismlar orasida grammatik aloqa sezilib turadi (ularni bog’laydigan vositalar): Rahimjon ma’yus holda so’ri suyanchig’iga qo’l(ini) qo’ydi.

b) Qo’shma so’z qismlari orasidagi grammatik aloqa esa yo’qolgan bo’ladi: Maktab direktori kotiba loib kirgan hujjatlarga qo’l qo’ydi

3. a) So`z birikmasini tashkil qilgan qismlarning har biriga alohida so’roq berish mumkin: kitobni (nimani) o’qimoq (nima qilmoq)

b) Qo’shma so’zlarga esa yaxlit bir savol berish mumkin: kungaboqar (nima), kamquvvat (qanday)

4. a) So`z birikmasining qismlari o’z mustaqil urg’usini saqlagan bo’ladi: uyning eshigi

b) Qo’shma so’z esa umumiy bir urg’uga ega bo’ladi: oqko’ngil, bilakuzuk

Qo’shma so’zlarning ko’pchiligi tarixan so’z birikmasi bo’lgan: qo’lning qopi – qo’lqop