Dunyo siyosiy xaritasining shakllanishining asosiy bosqishlari

O`rta asrlar davri (V–XVI asrgacha) Bu davrda dunyoning siyosiy kartasi feodalizm davri bilan bog`liq holda shakllangan bo`lib, quldorlik davlatlarining parchalanib ketishi, ularning o`rnida ko`plab katta va kichik feodal davlatlarning paydo bo`lishiga sabab bo`lgan. Feodal davlatlarning siyosiy funktsiyalari quldorlik davridagi davlatlarga nisbatan ancha murakkab va xilma–xil bo`lgan. Bu davrda ichki bozor shakllanishida davlatlarning o`zlaridan uzoqda joylashgan hududlarni bosib olishga harakat qilish kuchaydi. Dunyo turli davlatlar o`rtasida taqsimlab olindi.

Bu davrda muqaddas Rim imperiyasi, Angliya, Ispaniya, Frantsiya, Portugaliya, Kiev Rusi, Moskva (rus) davlati, Hindiston, Xitoy, Eron va Turon-Turkiston o`lkasidagi feodal davlatlar va boshqalar mavjud bo`lgan. Shu jumladan, professor Q.Aberqulov (2001 y.) fikriga ko`ra O`rta asrlar dunyo siyosiy kartasida Movaraunnaxrning ilk feodal davlatlari (Sug`d, Toxariston, Davon, Choch, Xorazm va boshqalar), IX-XIII asrdagi feodal davlatlar (Qorliqlar, Toxiriylar, Samoniylar, Qoraxoniylar, Xorazm davlatlari va boshqalar), Chig`atoy ulusi (XIII-XIV asr), Amir Temur va Temuriylar davlatlari (XIV asrning oxiri va XV asrning boshi) katta salmoqqa ega bo`lganlar. Bu davlatlar joylashgan o`rni “Buyuk Ipak yo`li” bilan bog`liq qulayliklardan foydalanib, G`arb va Sharq o`rtasidagi o`ziga xos karvon yo`li “ko`prik” rolini o`ynaganlar.