Dunyo okeani suv va uning inson hayotidagi ahamiyati Reja

Ozon “tuynugi” nima?
Xlor, ftor va yglerod gazlari freon guruhini tashkil qilib, “issiqxona samarasi” ni vujudga keltirishda faol qatnashmoqda. Bu gazlar atmosferada 50-yillardan boshlabtõplanib, yiliga 5-10 foiz kõpayib bormoqda. Ylar odatda havoni sovutishda, sovitgich va penoplastik mahsulotlar tayyorlashda foydalaniladi. Yer sathidan 15-25 km balandlikda ozon (O3) qatlami tarqalgan. U õziga xos “ozon ekrani”ni hosi qiladi. Bu qatlam Quyoshdan keluvchi ultrabinafsha nurlarni yutib, Yer yuzasiga õtkazmaydi. Amerikalik mutaxasislarning fikricha atmosferaga chiqarilgan turli texnogen chiqindilar tarkibida freon gazlar atomlari Yer yuzasidan kõtarilgan issiqlikni is gaziga nisbatan 20 ming marta samaraliroq tõxtatib qolar ekan. Xlor atomi 100 ming ozon molekulasini yõq qilishga qodir. Hozirgi vaqtda otmosferaga chiqqan freon atomlari 100 yildan song ham yashash hususiyatiga ega.

• Chõllashishning sayyoramiz bõylab hujumi.
• Quruq iqlim mintaqasida chõllar maydonining 60-yillardan boshlab keskin kengayishi, avvalo rivojlanayotgan mamlakatlarda aholi sonining tõxtovsiz oshib borishi mamlakatlarning kõpchiligi shu davrdan boshlab mustaqillikka erishish, qishloq xõjaligini rivohlantirishga va ma’lum ma’noda qurğoqchilikning tez-tez sodir bõlganligi bilan boğliqdir. BMT ning atrof muhit masalalari bilan shuğullanuvchi tashkiloti ma’lumotiga qaraganda hozirgi quruq iqlim mintaqasidagi 95% maydon chõlga aylanish havfi ostida turibdi
• XX asr tarixida Sahroi Kabirning janubidahi Sohil mintaqasida 1968-1974 yillarda bõlib õtgan falokat chõllanish hodisasi õlcham iz qodirdi. Hududdagi eng katta Chad qõli sathining 2/3 qismi quridi, Niger va Senegal dartolarining õzlarida suv bõlmadi, barcha joylarda quduqlar va vaqtinchali suv havzalarining qurib qolishi kuzatildi. Nam etishmasligi tufayli tabiiy yaylovlar mahsuldorligi keskin kamayib ketdi, buta, yarim bita va daraxtlar quridi. Oqibatda suğorma dehqonchilik, yaylov chorvachiligi katta zarar kõrdi, aholi õrtasida ochlik va õlim sodir bõldi. Sohil mintaqasining janubiy chegarasi 100-150 km ga surildi, ya’ni chõl mintaqasi savannani egalladi.