Dunyo okeani suv va uning inson hayotidagi ahamiyati Reja

• Dunyo bõyicha 50-yillardan boshlab mineral yoqilğilardan energiya olish maqsadlarida keng foydalanishga õtilishi atmosferaga katta miqdorda turli chiqindilarni chiqarishga olib keldi. 80-yillarning boshlarida elektroenergiya ishlab chiqarish, põlat quyish va avtomobillarning harakati natijasida atmosferaga 5 mlrd t. uglerod, taxminan 100 mln t. oltingugurt va azot oksidichiqarigan. Uglerodning chiqarilishi asosan kõmirning kõplab yoqilishi bilan boğliq, neft va tabiiy gazdan uglerod nisbatan kam ajralib chiqadi.
• Endilikda uglerodning atmosferaga chiqarilayotgan jami miqdori 6 mlrd tonnage yetdi.
• Tabiiy õrmonzorlarning yõq qilinishi ham is gazining hajmi kõpayishiga sabab bõlmoqda.
• -Atmosferaga kõp miqdorda turli chiqindilarning chiqarilishi Yerda havoning õrtacha haroratini 1890- yillardagi 14,50 dan 1980 yilda 15,2 darajaga oshishiga sabab bõldi. Aslida ushbu õzgarish unchalik katta kõrsatkichni tashkil qilmasa ham, lekin u ortib boorish hususiyatiga ega. Chunki atmosferaga is gazi, metan va boshqa moddalarning chiqarilishi yil sayin (yiliga 100 mln t.) kõpayib bormoqda.
• Atomosfera havo haroratining kõtarilishi kutilmoqda. Troposferada is gazi, metan azot oksidi, xlor, ftor va uglerod kontsentratsiyasining oshib borishi havo haroratining kõtarilib borishiga olib keladi. AQSH dagi Butun dunyoni kuzatish institutining mutasaddilaridan biri Laster R.Braunning (1989 y.) bashrat qilishicha, hayvoning õrtacha harorati 1,5-4,50 kõtarilishi taxmin qilmoqda. Uning takidlashicha, bu hodisa 2030-2050 yillar orasida sodir bõlishi mumkin.
• Kellog (AQSH) ning 1978 yilda ishlab chiqqan hisobkitoblariga kõra havo harorati 2000 yilda 1,20, 2050 yilda 4,00ga kõtariladi. M.I.Budiko (Rossiya, 1992 y.) Yerningõrtacha havo harorati õzgarishini quyidagicha ta’kidlaydi: 2000 yilda 0,90 (yõl qõyilgan xato +0,3), 2025 yilda-1,40 (+0,7), 2050 yilda-2,00 (+100), 2074-(2,50 (+1,60), 2100 yida-3,20(+2,o).
• AQSH dagi “Uorld risorsiz instit’yut” ning xodimi amerikalik ekspert R.Pomerantsning (q988 yi) fikricha, “issiqhona samarasi” ni vujudga keltiruvchi gazlarning hazitgi kõpayish sur’ati saqlanib qolsa, har 10 yilda harorat 0.2-0,5 darajaga ortib boradi.