Думалаш подшипникларида ўзароалмашинувчанлик думалаш подшипникларининг асосий элементлари

Ўқий тирқиши Sс - геометрик ўқлари ўзаро мос келган икки халқанинг бир-бирига нисбатан икки томонга ўқ бўйича тўлиқ силжиши билан аниқланади. Ўқий тирқиш фойдаланиш даврида думалаш элементларини ўқ бўйича қадалиб қолишидан сақлайди.

• Ўқий тирқиши Sс - геометрик ўқлари ўзаро мос келган икки халқанинг бир-бирига нисбатан икки томонга ўқ бўйича тўлиқ силжиши билан аниқланади. Ўқий тирқиш фойдаланиш даврида думалаш элементларини ўқ бўйича қадалиб қолишидан сақлайди.
• Ўқий тирқиш катталиги бўйича радиал тирқиш ва думалаш элементи диаметри билан қуйидаги боғланишга эга
• Sр- радиал тирқиш;
• d - думалаш элементи диаметри
• Думалаш подшипникларига ўтқазиш. Вал қадга подшипникларни ҳар хил ўтқазишда ўзароалмашинувчанликни таъминлаш учун подшипник туташувчи юзаларининг ўлчамлари берилган номинал ўлчам ва аниқлик класси учун ўзгармас бўлиши, ҳар хил ўтқазишлар эса вал ва тешик ўлчамларини ўзгартириш орқали эришилади. Ички халқани валга бириктиришда тешик тизимидан, ташқи халқани қадрга бириктиришда вал тизимидан фойдаланилади. Ўтқазишларни бундай тизимда ташкил қилиш подшипник билан туташувчи вал ва қад тешигини СТСЭВ 145-75 бўйича тайёрлашга имкон беради. Подшипник халқалари билан туташувчи вал ва қад тешигига ўтқазиш белгилашда қуйидаги омилларни хисобга олиш лозим: 1) вал айланаяптими (ички халқа билан) ёки қад айланаяптими (ташки халқа билан); 2) халқаларни юкланиш хусусияти; 3) айланишлар сони; 4)юклама катталиги. Думалаш подшипниклариини вал ва қадга ўтқазишларини танлашда энг олдин халқалар қандай юкланиш таъсирида эканлигини аниқлаш лозим. Халқалар асосан уч хил юкланиш таъсирида бўлиши мумкин: жойли, доиравий ва мураккаб.

Жойли юкланиш таъсирида бўлган халқа халқа йўлининг чекланган участкасига таъсир қилувчи натижавий радиал юкламани қабул қилади ва вал қаднинг ўтқазилган юзасига мос равишда уни узатади. Бундай юкланишни автомобиль олдинги ғилдирагини ички халқаси ёки трансмиссион вал подшипнигининг ташқи халқаси синайди.

• Жойли юкланиш таъсирида бўлган халқа халқа йўлининг чекланган участкасига таъсир қилувчи натижавий радиал юкламани қабул қилади ва вал қаднинг ўтқазилган юзасига мос равишда уни узатади. Бундай юкланишни автомобиль олдинги ғилдирагини ички халқаси ёки трансмиссион вал подшипнигининг ташқи халқаси синайди.
• Доиравий юкланиш таъсирида бўлган халқа кетма-кет бутун айлана бўйича радиал юкланишни қабул қилади. Бундай юкланиш, халқа қўзғалмас бўлиб, юклама айланганда ёки халқа айланиб юклама ўзгармас бўлганда содир бўлади. Бунга мисол қилиб автомобил олдинги ғилдирагидаги подшипник ташқи халқаси ёки трансмиссион вал подшипнигининг ички халқасини кўрсатиш мумкин. Бундай юкланишни бутун туташувчи юза қабул қилади, шунинг учун халқа йўлини ейилиши бир текисда бўлади. Жойли юкланиш таъсирида бўлган халқани юкланиш таъсирида бўлган участкасигина интенсив ейилади.
• Мураккаб юкланишда йўналиши ўзгармас бўлган юклама кичик айланаётган радиал юклама билан қўшилади ва уларнинг тенг таъсир этувчиси тўлиқ айланмасдан (айланмаётган халқанинг маълум участкасида тебранади. Бундай юкланишни доиравий ва жойли юкланишлар мажмуасида деб хисоблаш мумкин.
• Радиал подшипникларни вал ва қадга ўрнатишда тавсия этилган жоизлик майдонларини қуйидаги жадвалдан тавсия этиш мумкин 0 класс радиал подшипникларни ўрнатиш учун вал ва тешик учун жоизлик майдони ( ГОСТ 3325-85 ёки СТСЭВ 773-71).

Халқаларнинг юкланиш хили	Вални жоизлик майдони (подшипник ички халқасига)	Қад тешигининг жоизлик майдони (подшипник ташқи халқасига)
доиравий жойли мураккаб	js6, k6, m6, n6 f6, g6, h6 js6	К7, M7, N7, P7 JS7, H7, H8, H9, G7 JS7