Dtpi,,Tadbirkorlik va boshqaruv'' fakulteti 5bb-20 guruh talavasi Ro'zimov Nodirbekning Boshqaruvpsixologiya fanidan "Boshqaruvda intelekt va bilish jarayonlarining ahamiyati" mavzusi bo'yicha referat

Ixtiyoriy diqqat qat’iy maqsad asosida yo’naltirilgan diqqatdir. Diqqatning bu turi o’zini majbur qilib, zo’r berib ongni bir faoliyat ustida to’plab turishlikni bildiradi. Ixtiyoriy diqqatning psixologik xususiyati uni ko’p va kam irodaviy zo’r berish, jiddiylik (tanglik) bilan birga bo’lishidadir, bunda ixtiyoriy diqqatning uzoq saqlanishi toliqishiga, ko’pincha jismoniy zo’r berishdagidan ko’ra ko’proq toliqishga sabab bo’ladi.

Ixtiyoriydan so’nggi diqqat - diqqatning muayyan obyektga avvalo ixtiyoriy ravishda qaratilib, so’ngra uning ahamiyati tushunilgan sari o’z-o’zidan qaratilib boriladigan (avtomatlashgan) diqqat turi bo’lib, ushbu tushuncha psixologiya faniga psixolog olim N.F.Dobrinin tomonidan kiritilgan. Ixtiyoriydan so’nggi diqqat biror obyektga uzoq muddat qaratilishi bilan belgilanib, bunda hech qanday sezilarli irodaviy kuch-g’ayrat sarflanmasa ham bo’ladi. Insonning yuqori darajadagi jadal va unumli aqliy faoliyatini hamda barcha turdagi mehnatning yuqori, samarali ko’rsatkichi diqqatning shu turi bilan bog’liq bo’ladi

Psixologiya fanida uchta katta guruh (turkum)ga ajratilgan sezgilar (eksteroretseptiv, prioretseptiv, interoretseptiv) oʻz navbatida quyidagi turlarga boʻlinadi: Koʻrish sezgilari Eshitish sezgilari Hid bilish sezgilari. Eksterotseptiv Taʼm bilish sezgilari Teri sezgilari Muskul-harakat (kinestetik) Statik sezgilar. Propriotseptiv Organik sezgilar. Interotseptiv Birinchi turkum sezgilarni koʻrish, eshitish, hidlash, teri-tuyush, taʼm-maza, kabi turlar tashkil qiladi. Koʻrish 380 dan 770 gacha millimikron diapazondagi elektromagnit nurlardan iborat jarayondir. Eshitish esa tebranish chastotasi 16 dan to 20000 gacha boʻlgan tovush toʻlqinlaridan iboratdir. Koʻrish sezgilari bosh miya poʻstlogʻi burmasining tepa qismidan joy egallagan. Teri-tuyush, harakat sezgilari miya poʻstini markaziy burmasining orqa qismidan oʻrin olgandir.