Дўстов Ҳ. Б. Коррозиядан ҳимоя қилиш



Download 4,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet168/179
Sana13.06.2022
Hajmi4,1 Mb.
#663684
1   ...   164   165   166   167   168   169   170   171   ...   179
Bog'liq
korroziyadan himoya qilish (1)

 
10.2.4. Органик ингибиторлар 
Кўпгина органик бирималар ҳам коррозияни секинлатиш қобилятига эга. 
Органик бирималар – аралаш таъсирли ингибиторлар ҳисобланади, яъни улар 
бир вақтнинг ўзида ҳам анод, ҳам катод реакцияларини сакинлаштиришга 
қодир. Махсус аралашмаларнинг ингибирлаш таъсири назариясини 
ривожлантиришда А.Н. Фрумкин ва унинг шогиртлари салмоқли ҳисса 
қўшдилар. Электрокимёвий кинетиканинг замонавий тушунчалари қатор 
ҳолатларда 
электролитларга 
махсус 
қўшимчалар 
киритилганда 
реакцияларнинг у ёки бу йўналишда боришини олдиндан кўра билиш 
имкониятларини беради. Ингибиторлар сифатида галоидли ионлар, органик 


260 
катионлар ва молекуляр кўринишдаги бирикмалардан фойдаланилганда 
кузатиладиган жараёнларнинг асосий қонуниятларни тушунтириш имконият-
лари туғилди. Экспериментал тадқиқот натижалари шуни кўрсатадики, 
кўпгина кимёвий бирикмалар металл сиртига Ленгмюр ва Тёмкин 
изотермалари бўйича адсорбцияланади.
Ингибиторлар самарадорлигининг органик бирикмалар кимёвий 
структурасига боғлиқлигини аниқлаш ҳозирги даврда ўта муҳим илмий-
техникавий масала бўлиб ҳисобланади. Ягона марказий реакцион ядрода 
бўлган алоҳида синфларга оид бирикмаларнинг реакцион қобилятларини 
ўрганишда шу синфга тегишли бошқа бирикмалар тўғрисидаги маълумотларга 
асосан конкрет бирикманинг хоссаларини олдиндан айтиб бера олиш мумкин. 
Агар стандарт сифатида умумий кўриниши X-Y-H шаклда ёзиладиган 
бирикма олинса, унга нисбатан R радикал билан фарқ қиладиган X-Y-R 
бирикмани ўрганиб чиқиш керак бўлади. Агар бу моддалар сирт 
блакировкасини вужудга келтирмасдан, фақат коррозия реакциясининг 
активация энергиясини ўзгартирадиган бўлса, у ҳолда қуйидаги тенглама 
ўринли бўлади:
lg
γ


γ
H
+ ρσ (18.3) 
бу ерда 
γ

ва 
γ

лар мос равишда ҳар бир бирикманинг коррозия реакция 
тезлигини тормозловчи коэффициентлари; ρ – стандарт бирикма учун бирга 
тенг бўлган реакцион параметр; σ – константа.
Агар ингибитор таъсирининг ҳар иккала механизми – сирт блакировкаси 
ва активация энергиясининг пасайиши амалга ошса, у ҳолда қуйидаги 
тенгламани қўллаш ўринли бўлади:
Lg(
γ
R
/
γ
H
) = 
ρσ – lg(

R
/

H
) (18.4) 
бу ерда 

– ҳар бир ингибитор томонида сиртни тўлдирилиш даражаси. Бу 
муаммонинг турлича аспектлари бир қатор монография ва обзорларда кўриб 
чиқилган. 
Органик ингибиторлар металлнинг фақат сиртида адсорбцияланади. 
Коррозия маҳсулотларида улар адсорбцияланмайди. Шунинг учун бу 
ингибиторлар металларга кислотали ишлов бериш пайтида уларни занг, зак ва 
қасқондан тозалаш учун қўлланилади. Кўп ҳолларда таркибида азот
олтингугурт ва кислород бўлган алифатик ва ароматик бирикмалар органик 
ингибиторлар вазифасини бажаради.
Аминлар
– кислотали ва сувли муҳитларда темир коррозиясининг 
ингибиторлари ҳисобланади.
Тиоллар (меркаптанлар),
шунингдек 
органик сулфидлар ва дисулфидлар
аминларга нисбатан анча кучли ингибирлаш таъсирига эга. Бу синф 
вакилларининг асосийлари – тиомочевина, бензотриазол, алифатик 
меркаптанлар, дибензилсулфоксид.
Органик кислоталар ва уларнинг тузлари
ингибиторлар сифатида 
темирни кислоталарда, мойларда ва электролитларда ҳимоялашда, шунинг-
дек водородлаштириш жараёни ингибиторлари сифатида қўлланилади. 
Органик кислоталарда амино- ва гидроксил гуруҳларининг бўлиши уларнинг 


261 
ҳимоя хусусиятларини яхшилайди. Бу гуруҳ ичида айниқса натрий бензоат 
алоҳида ажралиб туради.

Download 4,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   164   165   166   167   168   169   170   171   ...   179




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish