Dori vositalarining sifatini nazorat qilish va standartlashda metrologik ishlashning ahamiyati

Ishlab chiqarishga taklif etilayotgan yangi, takomillashtirilgan analitik usullar quyidagi mezonlari bo‘yicha baholanadi:

• usulning qaytariluvchanligi (vosprozvodimost)
• usulning to‘g‘riligi (pravilnost)
• usulning hususiyligi (spetsifichnost)
• sezgirligi (chuvstvitelnost)
• selektivligi;
• o‘xshashligi;
• xatoligi;
• to‘g‘ri chiziqligi (lineynost)

Tahlil jarayoni ma'lum bir mazmunga ega bo‘lishi uchun quyidagilar talab etiladi:

• Har bir ayrim tahlil natijasini to‘g‘ri hisoblash va qayd etish.
• Eng yaxshi natijani tanlab ola bilish. Ketma-ket bajarilgan tahlil natijalari bir- biridan ma'lum bir qiymatga farq qilib, qaysidir keskin farqlanuvchi qiymatni hisobga olish yoki olmaslik muammosini hal eta olish.
• Olingan natijalarni baholash va qiymatlarni statistik ishlab chiqish orqali xatolik qiymatini belgilansh
• Tahlilning to‘g‘riligi va qaytaruvchanligi haqida aniq tasavvurga ega bo‘lish va
• ularni matematik statistika jarayonida qo‘llay olish.

Tahlil xatoliklari

• Xatoliklar 3 xil bo'ladi:
• Tahlil xatoliklari doimiy (sistematik) va tasodifiy (sluchaynbiy) xatoliklarga tasniflanadi. Ba'zan sistematik xatoliklar - ma'lum, ta'sodifiy xatoliklar esa - noma'lum xatoliklar ham deyiladi.
• Doimiy xatoliklar tahlil usulidagi kamchiliklar, tahlil uskunasidagi nosozlik va tahlilchi malakasining etishmasligi natijasida yuzaga kelib, bunday xatoliklar indiqatorning noto‘g‘ri tanlanganligi. titrlash olib borilayotgan kolba yoki byuretkaning iflosligi, uskunaning kalibrlaniishdagi noaniqlik va boshqa bir qator sabablar natijasida yuzaga kelib, ularga yo‘l qo‘ymaslikning yagona usuli - xatolik manbalarini bartaraf etishdan iborat.

Sistematik xatoliklar.

• Sitematik xatoliklar o‘lchashlar davomida o‘zgarmaydi yoki qonuniy o‘zgaradi. Sistematik xatolik tanlangan uslubda ayni bir moddani aniqlashda topiladi. Qator xollarda sistematik xatolikni aniqlash va tajriba natijalariga tegishli tuzatishlar kiritish mumkin. Masalan, moddaning zichligini aniqlashda xaroratini yoki qaynash xaroratini o‘lchashda barometrik bosimning o‘zgarishini ko‘zda tutish mumkin. Bu xatolik modda og‘irligini aniq o‘lchamaydigan tarozilarda o‘lchanganda, og‘irliklari tekshirilmaganda, kalibrlanmagan kolbalar, byuretka-tomizgich va boshqalarni ishlatganda yuzaga kelishi mumkin. Bunday xatoliklarni qayta ko‘rib chiqib, tegishli tuzatishlar kiritish mumkin. Bunday xatoliklar qatoriga analitikning tajribasizligi va e'tiborsizligi ham kiradi. U amaliy xatolik deyiladi. Bu xatolikka yo‘l qo‘yishni kamaytirish mumkin. Sistematik xatolik tanlangan tahlil uslubiga ham bog‘liq. Masalan, asosiy reaksiyalarini to‘liq bormasligi.
• Sistematik xatoliklar metrologik tavsiflardan biri bo‘lgan -o‘lchashning to‘g‘riligiga ta'sir ko‘rsatadi.