Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

Elektromagnit to‘lqinlari radiochastotalarining tavsifi

Diapazonlar ularning belgilari	CHastota, Gs	To‘lqin uzunligi, m
Uzun to‘lqinlar /DV/	3.10^4- 3.10^5	10000-1000
O‘rtacha to‘lqinlar /SV/	3.10^5- 3.10^6	1000-100
Qisqa to‘lqinlar /KV/	3.10^6- 3.10^8	100-1,0
Ultra qisqa to‘lqinlar /UKV/	3.10^8- 3.10^9	1,0-0,1
O‘ta yuqori chastotadagi to‘lqinlar /SVCH/	3.10^9- 3.10^11	0,1-0,001

Eng xavfli elektromagnit nurlanish bular ultra yuqori chastotali (UYUCH) elektromagnitli va generatorlardagi juda yuqori chastotali (JYUCH) nurlanishlar hisoblanadi va ular radiolakatorlarda, yadroviy fizikada, televideniyalarda, tibbiyotda, metallarga termik ishlov berishlarda keng foydalaniladi.
Elektromagnit maydonining tavsifi
Elektromagnit maydoni ma’lum kuchlanishdagi elektr maydoni (V/m) va magnit maydoni (A/m) vektorlari orqali ifodalanadi. Harakatlanuvchi elektromagnit to‘lqinlarining va vektorlari har vaqt o‘zaro perpendikulyar bo‘ladi.
Hosil bo‘ladigan elektromagnit to‘lqinlari radiochastotalarining tavsifi jadvalda keltirilgan.


Elektromagnit maydonlarining inson organizmiga ta’siri elektr va magnit maydonlarining kuchlanishi, energiya oqimining intensivligi tebranish chastotasi, nurlanishning tanani ma’lum yuzasida to‘planishi va inson organizmining shaxsiy xususiyatlariga bog‘liq bo‘ladi.
Elektromagnit maydoni inson organizmiga ma’lum o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan dielektrik material sifatida hujayralarga issiqlik ta’sirini ko‘rsatib, bu hujayralarga biologik ob’ekt sifatida ham ta’sir ko‘rsatadi. Ular to‘g‘ridan-to‘g‘ri markaziy nerv sistemasiga ta’sir ko‘rsatadi, hujayralarning yo‘nalishini o‘zgartiradi yoki molekula zanjirini elektr maydoni kuchlanish chiziqlari yo‘nalishiga aylantiradi, qon tarkibi oqsil molekulalari biokimyo faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadi. qon-tomir sistemasining funksiyasi buziladi. Organizmdagi uglevod, oqsil va mineral moddalar almashinuvini o‘zgartiradi. Ammo bu o‘zgarishlar funksional xarakterda bolib, nurlanish ta’siri to‘xtatilishi bilan ularning zararli ta’siri va og‘riq sezgilari yo‘qoladi.
Elektromagnit maydonining normalari. Muxofaza usullari.
Respublikamizda yo‘lga qo‘yilgan nurlanishning ruxsat etilgan darajalari juda kam birlikni tashkil qiladi. Shuning uchun organizm uzoq vaqt nurlanish ta’sirida bo‘lgan takdirda ham unda hech qanday o‘zgarish bo‘lmasligi mumkin.
SN 848-70 bo‘yicha ko‘zda tutilgan "YUqori, o‘ta yuqori va haddan tashqari yuqori chastotadagi elektromagnit maydonlari manbalarida ishlaganlar uchun sanitar norma va qoidalar"da quyidagicha ruxsat etilgan norma va chegaralar belgilanadi: ish joylarida elektromagnit maydoni radiochastota kuchlanishi elektr tarkibi bo‘yicha 100 kGs-30 MGs chastota diapazonida 20 V/m, 30—300 MGs chastota diapazonida 5 V/m dan oshmasligi kerak. Magnit tarkibi bo‘yicha esa 100 kGs-1,5 MGs chastota diapazonida 5 V/m bo‘lishi kerak.
O‘ta yuqori chastotadagi to‘lqinlar (SVCH) 30—300 000 MGs diapazonida ish kuni davomida ruxsat etiladigan maksimal nurlanish oqim kuchlanishi 10 mk Vt/sm2, ish kunining 2 soatidan ortiq bo‘lmagan vaqtdagi nurlanish 100 mk Vt/sm2, 15—20 minutdan oshmagan vaqtdagi nurlanish esa 1000 mk Vt/sm2 dan oshmasligi kerak. Bunda albatta muhofaza ko‘zoynagi taqilishi kerak. Qolgan ish vaqti davomida nurlanish intensivligi 10 mk Vt/sm2 dan oshmasligi kerak.
O‘ta yuqori chastotadagi to‘lqinlar diapazonida kasbi nurlanish bilan bog‘liq bo‘lmagan kishilar va doimiy yashovchilar uchun nurlanish oqimi zichligi 1 mk Vt/sm2 dan oshmasligi kerak.