Dori vositalarining olinish yo’llari va yaratish istiqbollari. O’zbekistonda dori vositalarini yaratishning asosiy yo’nalishlari. Mavzuni o’rganishdan maqsad


Dori moddalarning olinish usullari



Download 1,01 Mb.
bet2/6
Sana23.06.2022
Hajmi1,01 Mb.
#695683
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Dori vositalarining olinish yo’llari va yaratish istiqbollari. O’zbekistonda dori vositalarini yaratishning asosiy yo’nalishlari.

Dori moddalarning olinish usullari


Ma'lum dori vositalarining kimyoviy tuzilishini modifikatsiyalash.

Misol qilib tabiiy kokain alkaloidining kimyoviy analogilari bo’lgan suniy anestetiklar- novokain (prokain) , dikain (tetrakain) larning olinishini ko’rishimiz mumkin. Kokain- ditsiklik birikma bo’lib, u pirrolidin va piperidin halqalaridan tashkil topgan. Ushbu 3 modda maxalliy anemtetiklarga kiradi. Ularning tuzilishida bir biriga o’xshash guruxlarni ko’rish mumkin: efir guruxi orqali uchchlamchi amin (gidrofil gurux) bilan bog’langan aromatik halqa (lipofil gurux).





kokain




Prokain(novokain)

Tetrakain (dikain)

Ushbu birikmalar o’zining quyidagi qismi bilan bir biriga o’xshaydi.



Hozirgi kunda maxalliy anestetiklarning etaloni bo’lib lidokain xizmat qilmoqda.

lidokain
Ma'lum fiziologik faol moddalar nusxasini olish.
Masalan levomitsetin sintezini ko’rishimiz mumkin. Avvallari levomitsetin (xloramfenikol) Streptomyces venezulae ning xujayra suyuqligidan ajratib olinar edi. Hozirda esa u stiroldan 10 bosqichli sintez yo’li bilan olinadi.

levomitsetin

Yuqorida keltirilgan ikki usul bir biriga o’xshashdir.Lekin tabiiy levomitsetinni nusxasini olishda kimyoviy tuzilishdagi uncha katta bo’lmagan o’zgarish farmakologik faollikni kamayishiga yoki umuman yo’qolishiga olib keladi.


Antimetabolitlarni olish (tabiiy metabolitlar antogonistlari).
Qizil bo’yoq bo’lgan pronzitolning antibakterial xususiyati in vivo o’rganilganda faolligi yo’qligi, shn vitro o’rganilganda esa uning streptakokka qarshi faolligi mavjudligi aniqlangan. Bunda prontozil organizmda faol sulfanilamidga o’tishi aniqlangan. Hozirgi kunda sulfanilamidning 150 yaqin modifikatsiyalari o’rganilgan.
Sulfanilamidlar p-aminobenzoy kislotasining kimyoviy geometrik analoglari bo’lib hisoblanadi va fol kislotasining sintezini buzadilar, ya'ni fol kislotasini sintezida ishtirok etuvchi ferment p-aminobenzoy kislotasini parchalamasdan uning imitatori bo’lgan sulfanilamidga ta'sir ko’rsatadi.

n-Aminabenzoy kislota Sul`fanilamid

Pteridin n-aminobenzoy kislotasi Glutamin kislota




Fol kislotasi

Ma'lum dori vositalarining yangi farmakologik faolligidan foydalanish.


Adrenomimetik birikma bo’lgan adrenobloqatorlarning gipotenziv xususiyatlari borligi aniqlangan. Keng tarqalgan aspirin (atsetilsalitsil kislotasi) faqatgina yallig’lanishga, og’riq qoldiruvchi, isitma tushiruvchi bo’libgina qoliay balki antiagregatsion (yurak ishemiyasida) ta'sirga ham ega ekan.

Kombinirlagan preparatlarni yaratish.


Ba'zi dori moddalarni birgalikda ishlatilganda ularning ta'siri kuchayadi. Masalan, biseptol (baktrim) – trimetoprim i sulfametoksazol moddalarining birgalikdagi ta'sirida sinergizm kuzatiladi. Bu dori moddalardan kichik dozalarda foydalanishga imkoniyat yaratadi va shu bilan birgalikda ularning zaxarliligini kamaytiradi. Bu moddalarni birgalikda ishlatilishi ularga gram-manfiy va gram-musbat mikroorganizmlarga qarshi yuqori bakteriotsid ta'sirni taminlaydi.

Ma'lum dori preparatlar nusxasini olish.


Original dori substantsiyalarini olish har doim ham qulay hisoblanmaydi, ko’pincha ular qimmatga tushadi. Shuning uchun ko’pgina farmatsevtik firmalar (ishlab chiqaruvchilar) dori vositalarini yaratishda djeneriklardan (generics), ya'ni patent himoyasi tugagan substantsiyalardan foydalanadilar.



Download 1,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish