Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

Yurak glikozidlari saqlovchi o’simliklardan ajratma tayyorlash 
Rp.: Jnfusi rhizoma et radicibus Valerianae ex 6,0 — 100,0 
D.S. 
Ko’rsatilgan miqdordagi damlama yoki qaynatma olish uchun kerak bo’lgan suv miqdorini 
topish uchun o’simlik xom ashyosi gramm miqdorini suv shimish koeffitsientiga ko’paytirib, 
dorixatda ko’rsatilgan suv miqdoriga qo’shish kerak. Masalan: yuqoridagi dorixat uchun: 
100 q (2,9 * 6) = 100 q 17,4 = 117,4 ml suv. Bu erda 2,9 valeriana ildizining suv shimish 
koeffitsienti. 
Tarkibida yurak glikozidlari yoki alkaloid saqlagan xom ashyodan damlama 
tayyorlanganda qo’llaniladigan o’simlik qismida belgilangan miqdorda alkaloid bo’lishi va yoki 
belgilangan biologik ta’sirga ega bo’lishi kerak. 
Xom ashyo tarkibidagi alkaloid miqdori yoki biologik ta’sir darajasi belgilangan 
miqdordan yuqori bo’lsa, uni miqdori quyidagi hisob bo’yicha olinadi. 
 
X — dorivor o’simlikni xom ashyosidan olish kerak bo’lgan miqdori; 
A — dorivor o’simlik xom ashyosini yozilgan miqdori; 
B — aniqlangan alkaloid yoki biologik ta’sir darajasi miqdori; 
V — xom ashyo tarkibidagi glikozid va alkaloidlarni standart miqdori; 
Xom ashyo tarkibidagi glikozid yoki alkaloid miqdori belgilangandan kam. VIII DF 
damlamalar — xom ashyoga sovuq suv solib qaynab turgan suv hammomida 15 min damlash 
bilan tayyorlangan bu usul XI DF da ham qabul qilingan, 15 min qizdirish umuman kam 
hisoblanadi, chunki bunda xom ashyo endigina yumshab, ta’sir etuvchi moddalar qisman ajragan 
bo’ladi. Ajratmaning harorati asta-sekin ko’tarilib borgani uchun proteinlar, elimli va pektin 
moddalar ham bo’kmasdan eritmaga o’tad
33
i.
Rp.: Infusi herbae Adonis vernalis 90 ml 
Natrii bromidi 2,0 
Tincturae Valerianae 3ml 
M.D.S.. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin. 
 
Hisoblash:
Bahor adonisi o’ti (1 : 30) – 3 g 
1 – 30 
x – 90 x = 3 g
S.SH.K. = 2,8 
Natriy brom – 2 g 
33
И.И. Краснюк, Г.В. Михайлова, Л. И. Мурадова Фармацевтичесая технология технология лекарственнqх 
форм.-«ГЭОТАР-Медиа».- Москва.-2011. (558 бет)

---

Valeriana nastoykasi – 3 ml 
Tozalangan suv – 98,4 ml 
90+(3 x 2,8)=98,4 
um. hajmi – 93 ml
Yurak glikozidi saqlovchi dorivor o’simlik xom ashyolaridan damlama tayyorlaganda 
shifokor tomonidan mahsulot miqdori ko’rsatilmagan bo’lsa 1 : 30 nisbatda olinadi. 
Tayyorlash:
Infundir stakaniga 3 g 5 mm gacha maydalangan bahor adonisi o’tidan 
olinadi va uni ustiga 98,4 ml tozalangan suv quyiladi. So’ngra qaynab turgan infundir apparatiga 
15 daqiqa damlab quyiladi va vaqti - vaqti bilan aralashtirib turiladi. Keyin 45 daqiqa xona 
haroratida sovutiladi, 2 qavatli dokadan o’tkazib, qoldiq siqiladi. Undan keyin damlamada 3 g 
natriy brom eritib, qayta suziladi va damlama hajmi 90 ml ga etkaziladi. Oxirida 3 ml valeriana 
nastoykasi qo’shiladi. So’ngra jihozlab bemorga beriladi. “Ichish uchun”, “Salqin joyda 
saqlansin”, “Ishlatishdan oldin chayqatilsin” yorliqlar bilan jihozlanadi.