Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Zararkunandalarga qarshi kurash va profilaktik
chora-tadbirlar
D on mahsulotlarini zararkunandalardan saqlashga qaratilgan 
barcha chora-tadbirlam i ikkita katta guruhga b o iis h mumkin:
103

---

Oldini oluvchi 
(profilaktik), y a ’ni don mahsulotlarini yoki atrof- 
m uhit obyektlarining zararkunandalar bilan zararlanib qolishidan 
him oya qilishga qaratilgan tadbirlar.
Qiruvchi, 
u yoki bu obyektda zararkunandalar aniqlangan 
hollarda q o ilan ilad ig an chora-tadbirlardir.
D on qabul qiluvchi korxonalar, elevator, un yorma va omuxta- 
yem zavodlarida quyidagi obyektlar zararkunandalar bilan zarar- 
lanishi mumkin:
- don va undan qayta ishlab olingan mahsulotlar, shu jum ladan 
om uxta-yem ham;
- ishlab chiqaruvchi inshoatlar (omborxonalar, elevator va un 
zavodlari korpusi) va ularda joylashgan uskunalar;
- korxona territoriyasi;
- korxona ichida don va don m ahsulotlarini tashish va joylashda 
(transportyorlar, avtomobillar, platform alli m otovozlar va h.k.) 
ham da tem ir y o i suv va shosselarda tashishda qoilan ilad ig an
(vagon, avtomobil, kem a va h.k.) transport vositalari;
- idishlar (qop, brezent va h.k.);
- don uyum ini tozalashda ajratiladigan ham da donni un va 
yorm a m ahsulotlari ishlab chiqarishda hosil b o ia d ig a n chiqindilar;
- labortoriya inshoati, uskunalari va jihozlari.
O datda obyektlam i zararlanishini boshlanish sababi qabul 
qilinayotgan don partiyasida b o iish i, tekshirish chog‘ida zarar- 
langanligini aniqlash yoki aniqlamasligi, ikkinchi sababi qushlar 
qanotlarda yoki kem iruvchilarni terilari orqali olib kelish ehtimoli 
inkor etilmagan.
Zararkunandalarga qarshi kurash chora-tadbirlarini hozirgi kunda 
q o ila n ilay o tg an barcha dezinfeksiya turlarini ikkita yirik guruhga 
ajratish mumkin: l.Fizik-m exanik, 2. Kimyoviy.
Fizik-m exanik dezinfeksiyalash usullari.
B u guruhga m ansub usullariga obyektni m exanik tozalash, 
term ik ishlov berish turli nurlam i q o ila s h kiradi.
M exanik tozalash omborxona, don quritgich un, yorm a omux- 
ta-yem zavodlari, idishlar va tashuvchi vositalarni kim yoviy de-
104

---

zinfeksiyalashdan avval o ‘tkazilishi lozim bo‘lgan yordamchi 
2&rarsizlantiruvchi vosita sifatida q o ‘llaniladi. D on uyum larini zarar- 
sizlantirish uchun maxsus tozalash faqatgina quyidagi holatlarda 
m aqsadga muvofiqdir:
- K eskin dezinfeksiyalash vositalarini q o ‘llash im koniyati b o ‘l- 
masa, saqlash sharoiti esa nomaqbul b o ‘lib, saqlanayotgan don va 
urug‘da zararkunandalam ing jadal rivojlanishi uchun shart-sharoit- 
lar yetarlicha b o ‘Isa;
-
Zararsizlantirish bilan bir vaqtda zararkunandalam ing 
yashashi uchun noqulay sharoit yuzaga keladigan b o ‘Isa, odatda bu 
don uyum ining yilning sovuq vaqtlarida tozalashni tashkil etishda 
yuzaga keladi, y a ’ni tozalash bilan birga donning sovitilishiga 
erishiladi;
- D on partiyasini realizatsiya qilishdan oldin don mahsulotlarini 
m exanik tozalash shunday o ‘tkazilishi lozimki, bunda zarar- 
kunandalar ikkinchi bir obyektga o ‘tib ketm asligi kerak. Qayta 
foydalanish m um kin b o ‘lgan chiqindilar kim yoviy m oddalar bilan 
zararsizlantiriladi. Iste’m olga um um an yaroqsiz chiqindilar esa 
yoqib yuboriladi yoki omborxona territoriyasidan olib chiqilib, 
maxsus kovlangan chuqurlarga ( lm dan kam b o ‘lm agan) k o ‘mib 
tashlanadi.